Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Opieka nad osobami niepełnosprawnymi. Dwie nowe ustawy i trzecia w przygotowaniu

Andrzej Gębarowski
Wspieranie rodzin i opiekunów osób niepełnosprawnych to kwestia, która należy w Polsce do najbardziej podatnych na zmiany. W kwietniu zbiór przepisów regulujących ten obszar wzbogacił się o dwie nowe ustawy, które próbują naprawić popełnione wskutek kolejnych zmian błędy.

W przygotowaniu jest trzecia ustawa, która ma generalnie zmienić zasady wspierania opiekunów (a więc również dwie dopiero co przegłosowane przez Sejm ustawy), ale jej uchwalenie wciąż stoi pod znakiem zapytania, obecnie nawet większym niż wcześniej. W efekcie mamy do czynienia z typowo polską prowizorką i gąszczem nie do końca spójnych przepisów.

Jeszcze do końca 2012 r. obowiązywało jedno świadczenie pielęgnacyjne, przyznawane niezależnie od dochodu podopiecznego czy opiekuna. Od 1 stycznia 2013 r. świadczenie to podwyższono, ale ograniczono jego zasięg do opiekunów niepełnosprawnych dzieci. Pozostali opiekunowie- głównie osób starszych - zostali od lipca 2013 r. (po okresie przejściowym) bez pomocy ze strony państwa.

Mogą oni wprawdzie skorzystać z nowo wprowadzonego specjalnego zasiłku opiekuńczego, ale był to przywilej teoretyczny, gdyż uzależniony od dość wysoko ustawionego progu dochodowego. Po prostu ogromna większość opiekunów dziadków czy mamuś, choć przeważnie niezbyt zamożna, okazała się wystarczająco zamożna, by nie móc skorzystać z tego nowego zasiłku.

Na szczęście, rząd się zreflektował (zapewne w obliczu zbliżających się wyborów) i przygotował nową ustawę, która 4 kwietnia została przegłosowana przez Sejm - przywracającą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom, którzy prawo to w lipcu ubiegłego roku stracili. Jak już informowaliśmy, osoby te zyskają znów prawo do 520 zł miesięcznej pomocy ( tyle wynosiło świadczenie pielęgnacyjne przed zakwestionowaną nowelizacją), w tym również do świadczeń zaległych wraz z odsetkami. Według szacunków w sumie będzie to ok. 5,5 tys. zł zaległości. Przywrócone zostanie im również prawo do wypłat bieżącego zasiłku, jednak w starej wysokości 520 zł (obecnie wynosi 820 zł).

Koszt przywrócenia świadczeń opiekunom wyniesie 1,37 mld zł. W ustawie zawarto jednak przepis, wymagający od opiekuna złożenia wniosku o przywrócenie zasiłku, ponieważ nie zostanie on przyznany przez gminę z urzędu. Opiekun będzie miał na to cztery miesiące od momentu, gdy ustawa zacznie obowiązywać.

Na tym nie koniec zmian. Sejm uchwalił bowiem także nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie podwyższenia świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje obecnie – powtórzmy – wyłącznie rodzicom dzieci niepełnosprawnych. Od 1 maja świadczenie to ma wynosić 800 zł (plus 200 zł dodatku), od 2015 r. – łącznie 1.200 zł, a docelowo – od 2016 r. – jego kwota wzrośnie do 1.300 zł.

Czytaj dalej na drugiej stronie...

Obie najnowsze ustawy powstały pod wpływem nadzwyczajnych okoliczności. Ustawa przywracająca „stare” świadczenie pielęgnacyjne to efekt grudniowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Uznał on, że odebranie tych świadczeń osobom, które nabyły do nich prawo do końca 2012 r., było niezgodnie z Konstytucją. Z kolei druga ustawa, podwyższająca „nowe” świadczenie pielęgnacyjne, powstała pod naciskiem rodziców protestujących w Sejmie. Rodziców ona jednak nie zadowala – domagają się natychmiastowej podwyżki do poziomu płacy minimalnej.

W efekcie powyższych zmian mamy obecnie do czynienia z kilkoma grupami opiekunów, uprawnionych do odrębnych świadczeń.
Pierwsza grupa to rodzice niepełnosprawnych dzieci, uprawnieni do świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie to wypłacane jest obecnie w stałej wysokości – 620 zł, plus dodatkowa pomoc w ramach programu rządowego, w wysokości 200 zł. Od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego naliczane są składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz zdrowotne. Powtórzmy, że od 1 maja świadczenie pielęgnacyjne dla rodziców wzrośnie do 1.000 zł.

Druga grupa to opiekunowie dorosłych, otrzymujący specjalny zasiłek opiekuńczy. Zasiłek ten przysługuje w wysokości 520 zł. Niestety – warunkiem znacznie ograniczającym dostęp do tego zasiłku jest nieprzekroczenie kryterium dochodowego, które wynosi 623 zł w przeliczeniu na osobę w rodzinie, przy czym bierze się pod uwagę łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki. W efekcie liczba osób pobierających ten zasiłek jest niska.

Trzecia grupa to osoby, którym przywrócono prawo do odebranego w lipcu ub. roku świadczenia pielęgnacyjnego. Otrzymają one teraz zaległe świadczenia i prawo do bieżącej pomocy, wypłacanej im pod nazwą specjalnego zasiłku opiekuńczego, w wysokości 520 zł. Nie będzie ich jednak obowiązywać kryterium dochodowe.

Reasumując: będziemy mieli teraz do czynienia z trzema grupami opiekunów, z których każda będzie miała inne uprawnienia. Rodzice dzieci, których niepełnosprawność powstała przed osiągnięciem dorosłości, będą mieli prawo do świadczenia pielęgnacyjnego (obecnie 820 zł, wkrótce 1.000 zł); opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych będą uprawnieni do specjalnego zasiłku opiekuńczego (520 zł), jeśli spełnią kryterium dochodowe, zaś opiekunowie, którzy odzyskali utracone w zeszłym roku uprawnienia, będą otrzymywali zasiłek (również 520 zł) niezależnie od dochodu.

Na etapie prac w Sejmie wprowadzono m.in. poprawkę dotyczącą grupy ok. 5 tys. opiekunów, którzy nie zakwalifikowali się do specjalnego zasiłku opiekuńczego ze względu na to, że 1 stycznia 2013 r. nie mieli ważnego orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym, bo czasowe decyzje w tym zakresie wygasły 31 grudnia 2012 r. W myśl poprawki osoby, które nie miały prawa do zasiłków w okresie od 31 grudnia 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. (a wcześniej pobierały świadczenie pielęgnacyjne), będą mogły otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy.

Posłowie zgodzili się także, aby od 2015 r. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługiwało także tym opiekunom, którzy nie podejmują pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną, a nie tylko tym, którzy zrezygnowali z pracy. Będzie ich jednak obowiązywało kryterium dochodowe.

Na koniec krótko o przygotowywanej przez rząd całkiem nowej ustawie, inaczej „ustawiającej” pomoc opiekunom. Możliwość uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego oraz określenie wysokości wsparcia dla opiekuna uzależnione będzie od stopnia i zakresu konieczności sprawowania bezpośredniej opieki z zastosowaniem pięciostopniowej skali. Im mniej uzyskanych punktów, tym większa niesamodzielność osoby niepełnosprawnej i zwiększona potrzeba sprawowania opieki.

Prace nad nową ustawą zostały jednak ostatnio zawieszone. Powód: w Trybunale Konstytucyjnym znajdują się wnioski związane z pomocą dla opiekunów i wypada poczekać na rozstrzygnięcia sędziów. Wnioski dotyczą obowiązujących od ub. roku zasad przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które ograniczają je tylko do rodziców oraz uzależniają uzyskanie zasiłku opiekuńczego od kryterium dochodowego.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dzienniklodzki.pl Dziennik Łódzki