Poczet prezydentów Łodzi: Marian Minor

Kolejny prezydent Łodzi w czasach PRL był robotnikiem z wykształceniem ledwie podstawowym. Ale wzorem swoich poprzedników, zrobił karierę w aparacie partyjnym. Od stanowiska prezydenta miasta doszedł aż do fotela ministra przemysłu mięsnego i mleczarskiego stworzonego przez Bolesława Bieruta. Później przez dziesięć lat był wiceministrem przemysłu lekkiego.
Łodzianin od urodzenia

Marian Minor, podobnie jak jego poprzednik w fotelu prezydenta miasta, był z pochodzenia łodzianinem. Urodził się w 1902 roku w rodzinie robotniczej, ale zdobył tylko podstawowe wykształcenie. W okresie międzywojennym pracował jako robotnik w przemyśle włókienniczym w jednej z największych łódzkich fabryk - Izraela Poznańskiego.

Minor wcześnie zainteresował się polityką. Już w latach dwudziestych związał się ze środowiskiem komunistów. Przyszły prezydent Łodzi poglądy miał radykalnie lewicowe i to skłoniło go do wstąpienia do Związku Młodzieży Komunistycznej (przekształconego później w Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej). Jak piszą historycy, Minor był jednym z najaktywniejszych działaczy związkowych w Łodzi. To zaangażowanie zapoczątkowało jego polityczną karierę.

Został dostrzeżony przez działaczy Komunistycznej Partii Polski, którzy zaoferowali mu legitymację partyjną. Minor skorzystał z zaproszenia i szybko stał się czołowym działaczem komunistycznym.
Za swoją działalność i nawoływanie do obalenia ustroju państwa był nawet kilkakrotnie aresztowany i skazywany na kary więzienia. Ale ani o jotę nie zmieniło to jego przekonań, nie osłabiło też aktywności w ruchu komunistycznym.

II wojna w Związku Sowieckim
Na początku drugiej wojny światowej Marian Minor znalazł się na terenie Związku Sowieckiego. Tam działał w środowisku polskich komunistów.

W 1943 roku wstąpił do I Dywizji Ludowego Wojska Polskiego im. Tadeusza Kościuszki i przeszedł z nią cały szlak bojowy. Od bitwy pod Lenino w październiku 1943 roku, przez ciężkie walki w 1944 roku, zajęcie warszawskiej Pragi, aż do kampanii 1945 roku, czyli zajęcia lewobrzeżnej Warszawy, walk na Wale Pomorskim i do operacji berlińskiej. Po wojnie Minor został zdemobilizowany w randze majora i skierowany do pracy partyjnej.

Od 1945 roku przyszły prezydent Łodzi należał już do Polskiej Partii Robotniczej. W 1946 roku wrócił do Łodzi. Na początku pełnił funkcję drugiego sekretarza Komitetu Miejskiego PPR, a od lipca 1946 roku - pierwszego sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PPR.

W 1948 roku Minor został skierowany przez aparat partyjny do Poznania, pełnił tam funkcję pierwszego sekretarza KW PPR. A po połączeniu PPR i Polskiej Partii Socjalistycznej i powstaniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej awansował na stanowisko pierwszego sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu.

W 1949 roku Marian Minor został przeniesiony przez partię do Bydgoszczy - tam również objął funkcję pierwszego sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR.
Prezydent Łodzi
W lipcu 1949 roku Marian Minor wrócił do Łodzi i został powołany na urząd prezydenta. Pełnił go do 24 maja 1950 roku, będąc jednocześnie członkiem Plenum i Egzekutywy Komitetu Łódzkiego PZPR.
20 marca 1950 roku weszła w życie ustawa o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, która radykalnie zmieniła strukturę władzy terenowej w PRL. Najważniejszą zmianą, jaką wprowadziła nowa ustawa, była likwidacja urzędu prezydenta i wojewody oraz podporządkowanej im administracji.

Obowiązki prezydenta przejęło Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi, a na jego czele stał przewodniczący - i tę funkcję właśnie pełnił Minor. W Radzie skupione zostały funkcje uchwałodawcze i wykonawcze, za które odpowiadało Prezydium będące kolegialną głową miasta, a jednocześnie organem wewnętrznym Rady.

Warto przypomnieć, że w Łodzi od 1945 roku funkcjonowała już Miejska Rada Narodowa, która jakby poprzedziła zmiany wprowadzone ustawą z marca 1950 roku. Na początku radnych delegowano do Rady na podstawie parytetu partyjnego. Najwięcej przedstawicieli (20) mieli działacze PPR i PPS, a najmniej (2) organizacje młodzieżowe. Pierwszym przewodniczącym Rady został drugi po wojnie prezydent Łodzi Kazimierz Mijal, a Eugeniusz Stawiński (kolejny po Mijalu prezydent Łodzi) był członkiem prezydium. W latach 1946-50 przewodniczącym był Edward Andrzejak, a Stawiński już jako prezydent - członkiem. Do zadań rady w latach 1945-50 należał wybór prezydenta, jego zastępców i ławników Zarządu Miejskiego. Miejska Rada Narodowa ustalała także miejski budżet.

Jako prezydent Łodzi Minor nie wsławił się niczym nadzwyczajnym, źródła historyczne konsekwentnie milczą na temat jego osiągnięć. Z nielicznych dostępnych ciekawostek warto odnotować taką, że w 1950 roku, zatem za prezydentury Minora, zaczęły pracę jedyne w Polsce Łódzkie Zakłady Wytwórcze Kopii Filmowych.

Poseł na Sejm PRL
Na czele Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi Minor stał do maja 1952 roku. Był także posłem na Sejm ustawodawczy i Sejm I kadencji PRL.

Po opuszczeniu fotela prezydenta Łodzi Marian Minor został skierowany do pracy we władzach centralnych PZPR. Dość krótko, bo kilka miesięcy, był ministrem przemysłu mięsnego i mleczarskiego, resort ten utworzył stojący na czele państwa Bolesław Bierut. A w latach 1952- 57 Minor był kierownikiem resortu handlu wewnętrznego.

Od 1957 roku, przez kolejnych dziesięć lat, sprawował funkcję wiceministra przemysłu lekkiego. Ministrem przemysłu lekkiego był wówczas Eugeniusz Stawiński, poprzednik Minora w fotelu prezydenta Łodzi, który - co podkreślają historycy - był rekordzistą, bo utrzymał tekę przez 19 lat.
W drugiej połowie lat 60. Marian Minor krytycznie odnosił się do środowiska "partyzantów", kierowanego przez ówczesnego ministra spraw wewnętrznych Mieczysława Moczara.
"Partyzanci" to była frakcja w PZPR skupiająca działaczy partii średniego państwowego szczebla i byłych żołnierzy Armii Ludowej. Ale do grupy należeli również młodsi działacze, którzy nie uczestniczyli w II wojnie.

Frakcja oficjalnie prezentowała lojalność wobec Władysława Gomułki, ale nieoficjalnie sugerowała zastąpienie go kimś bardziej energicznym. Zarzucali Gomułce m.in. obsadzanie stanowisk w partii i organach władzy państwowej starymi działaczami oraz tymi, którzy wojnę spędzili poza Polską i wrócili razem z Armią Czerwoną.

"Partyzanci" głosili etos kombatancki z elementami nacjonalizmu, a swój nacjonalizm kierowali przeciwko Żydom, którym przypisywali decydującą rolę w represjach stalinowskich w Polsce.
Marian Minor, mimo swojego krytycznego stanowiska wobec grupy Mieczysława Moczara, raczej nie angażował się we frakcyjne spory w PZPR. W grudniu 1967 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w Warszawie w 1973 roku.

Korzystałam z książki "Prezydenci Miasta Łodzi" Joanny Podolskiej i Przemysława Waingertnera