Kwestia kary umownej została uregulowana w art. 483 i 484 kodeksu cywilnego. Może zostać ona zastrzeżona w umowie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
W takim wypadku strona, która nie wykonała swego zobowiązania lub wykonała je nienależycie, zobowiązana jest do naprawienia wynikłej stąd szkody przez zapłatę oznaczonej sumy. Wysokość kary umownej musi być wyraźnie określona w umowie. Można to zrobić przez wskazanie konkretnej kwoty lub podstaw do jej wyliczenia, na przykład przez podanie, że kara wynosić będzie 50% wynagrodzenia określonego w umowie.
Kara umowna może dotyczyć tylko zobowiązań niepieniężnych - nie można jej zatem zastrzec na wypadek nieuiszczenia świadczenia pieniężnego. Innymi słowy, jeżeli jedna ze stron umowy ma wykonać usługę, a druga za nią zapłacić - kara umowna może być zastrzeżona tylko na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania usługi, nie może natomiast dotyczyć opóźnienia w płatności.
Kara umowna należy się w wysokości wskazanej w umowie, bez względu na wysokość poniesionej szkody. Ułatwia to dochodzenie roszczeń przed sądem - powód nie musi bowiem udowadniać faktu zaistnienia szkody ani jej wysokości. Nawet jeśli zobowiązany do zapłaty kary dłużnik wykaże, że wierzyciel nie poniósł żadnej szkody, nie zwolni go to od obowiązku zapłaty kary umownej (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2003 r., w sprawie III CZP 61/03).
Zastrzeżenie kary umownej niesie jednak ze sobą pewne ryzyko. Kara umowna wyklucza bowiem dochodzenie odszkodowania na zasadach ogólnych nawet wówczas, gdy wysokość poniesionej szkody przekracza znacznie wysokość zastrzeżonej kary. Wyjątek od tej zasady strony mogą wprowadzić w umowie postanawiając, że dochodzenie odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary umownej będzie dopuszczalne.
Przy braku odpowiedniego zastrzeżenia umownego nie jest możliwe podwyższenie kary umownej. W szczególnych wypadkach będzie natomiast możliwe jej obniżenie. Dotyczy to sytuacji, gdy kara umowna została zastrzeżona w wysokości rażąco wygórowanej bądź gdy zobowiązanie zostało wykonane w znacznej części.
Warto pamiętać, że zapłata kary umownej nie może być sposobem na zwolnienie się od zobowiązania, chyba że obie strony umowy wyrażają na to zgodę.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
