Można śmiało powiedzieć, że tworzenie Grobów Pańskich jest polską tradycją, choć można ją spotkać na Węgrzech, w Austrii czy Bawarii. W naszych kościołach tworzone są od czasów średniowiecza. Są pamiątką śmierci Jezusa Chrystusa. To, że Groby Pańskie buduje się w Polsce, nie jest przypadkiem.
- Tradycyjne są kultury sensualistyczne - tłumaczy Aldona Plucińska, etnograf z Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. - Musi zadziałać obraz. Skoro Chrystus umarł, to musi być złożony do grobu.
Do Grobu Pańskiego składano więc drewniane, gipsowe figury. W Polsce zwyczaj ten zakorzenił się najmocniej.
- Przywędrował do nas dzięki zakonnikom - dodaje Aldona Plucińska. - To w klasztorach zaczęto budować pierwsze Groby Pańskie. Są one fenomenem w świecie chrześcijańskim. Już w dawnych wiekach robiły wrażenie na cudzoziemcach podróżujących po naszym kraju.
To, jak wyglądały Groby Pańskie, zależało od epoki. W średniowieczu groby nie były specjalnie zdobione. Nie ustawiano wokół nich kwiatów. Najistotniejsza była monstrancja z Najświętszym Sakramentem. Dopiero w czasach kontrreformacji i baroku Groby Pańskie były coraz bardziej strojne. Grób miał być udekorowany zjawiskowo, tak, by rzucił na kolana cały Lud Boży.
W dekoracji Grobów Pański pojawiały się ruchome figurki, klatki ze śpiewającymi ptaszkami, pozytywki. W okresie zaborów umieszczano w nich elementy patriotyczne. Podobnie było w stanie wojennym.
Polskim obrzędem stało się też, że Grobu Pańskiego pilnuje straż. Strażników ubierano w paradne mundury, fantazyjne czapki, niekiedy dla dodania powagi dolepiano im sztuczne brody. Za panowania Sasów w warszawskich kościołach Grobów Pańskich pilnowała gwardia honorowa królowej do spółki z oddziałami artylerii konnej.
Aldona Plucińska przypomina, że w okresie międzywojennym przy grobach w kościołach łódzkich warty pełnili młodzi ludzie z prawdziwymi karabinami, ale ich lufy były skierowane w dół. Etnograf pamięta, że był czas, że w kościele Chrystusa Króla na Retkini, wartę przy Grobie Pańskich pełnili licealiści, studenci, przebrani za rzymskich żołnierzy.
W większości wiejskich kościołów straże przy Grobach Pańskich pełnią strażacy. Ale i w Łodzi zachował się ten zwyczaj. Zwyczaj do dziś zachował się w parafii pod wezwaniem św. Łukasza Ewangelisty i św. Floriana przy ul. Strycharskiej, gdzie proboszczem jest ks. Henryk Betlej, wojewódzki kapelan strażaków.
- W Wielkanoc do południa straż przed Grobem Bożym pełnią w naszym kościele strażacy ochotnicy, a potem strażacy zawodowi z jednostki ratowniczo-gaśniczej przy ulicy Rudzkiej - wyjaśnia ks. Henryk Betlej.
W łódzkich kościołach Groby Pańskie budują zwykle grupy parafialne, ale coraz częściej zdarza się, że zajmują się tym artyści plastycy, dekoratorzy. W parafii św. Alberta na łódzkim Widzewie-Wschodzie, dekoracją Grobu Pańskiego zajmuje się grupa pań. Jest wśród nich kwiaciarka, dekoratorka wnętrz.
Pięknie udekorowane Groby Pańskie można spotkać w wielu kościołach Łodzi. Między innymi w bazylice archikatedralnej, kościele środowisk twórczych pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, u jezuitów.
W łódzkich kościołach symbolika Grobów Pańskich nie wywoływała takich sensacji jak choćby groby w kościele św. Brygidy w Gdańsku, zwłaszcza za czasów, gdy proboszczem był tam ks. Henryk Jankowski. Ale w ubiegłą Wielkanoc symbolika Grobu Pańskiego w kościele Matki Boskiej Różańcowej i św. Stanisława Biskupa Męczennika, przy ul. Janosika na Stokach, nawiązywała do katastrofy Smoleńskiej. W dekoracji pojawił ogon samolotu i brzoza...
W wielu miastach, zwłaszcza w Krakowie i Warszawie istnieje zwyczaj odwiedzania Grobów Pańskich. W Łodzi bywa, że rodziny odwiedzają w Wielką Sobotę Groby Pańskie w różnych kościołach, ale nie jest to tak popularny zwyczaj, jak w stolicy czy Krakowie. Pewnie powodem są odległości między kościołami. W Krakowie wystarczy pójść na krótki spacer i zobaczyć Groby Pańskie w kilkunastu świątyniach...
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?