Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Liturgie Wielkiego Tygodnia

Anna Gronczewska
Umycie i ucałowanie nóg dwunastu mężczyznom odbywa się podczas wielkoczwartkowego nabożeństwa
Umycie i ucałowanie nóg dwunastu mężczyznom odbywa się podczas wielkoczwartkowego nabożeństwa Krzysztof Szymczak
Wielkanoc to dla chrześcijan największe święto. Przed laty, jak i teraz łódzcy katolicy uczestniczą w uroczystościach Triduum Paschalnego i mszach rezurekcyjnych.

Wielkanoc jest poprzedzana przez Wielki Post, ustanowiony na pamiątkę czterdziestodniowego postu Chrystusa na pustyni. Wydarzenie to jest udokumentowane i opisane w Ewangelii. Dla współczesnych ten post ma mieć charakter oczyszczający dla duszy i ciała. A przede wszystkim przygotowuje nas do Wielkanocy, czyli do świętowania zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.

Przed laty największy akcent w czasie Wielkiego Postu kładziono na sposób odżywiania się w tym okresie. Były surowe reguły, które ludzie sobie sami narzucali. Teraz są bardzo złagodzone. Taki ścisły post żywieniowy obowiązuje katolików tylko w Środę Popielcową i Wielki Piątek. Post to oczywiście nie tylko ograniczenia w jedzeniu i piciu. Poprzez nabożeństwa odbywające się w tym czasie w kościołach, rekolekcje wielkopostne, spowiedź, mamy się przygotować do tych najważniejszych świąt.

W tym czasie Kościół oferuje wiernym piękne nabożeństwo pasyjne zwane Gorzkimi Żalami. Znane są one tylko w Polsce, a odprawiane są od ponad trzystu lat. Bierze w nich udział wielu wiernych. Gorzkie Żale, to nabożeństwo w czasie którego rozmyśla się o Męce Pańskiej. Jest ono podzielone na trzy części. Istotnym elementem tego nabożeństwa jest również kazanie pasyjne. W niektórych parafiach, na wzór dawnych wieków, na zakończenie Gorzkich Żali przeprowadza się procesję. Ten zwyczaj nawiązuje do tradycji biczowników, ale dziś oczywiście nikt podczas takiej procesji się nie biczuje.

Ale najważniejszym nabożeństwem w okresie Wielkiego Postu jest Droga Krzyżowa. Odbywa się ona w każdy piątek we wszystkich polskich kościołach. Drogi krzyżowe przygotowywane są dla dzieci, młodzieży, dorosłych. Towarzyszą im odpowiednie rozważania. Droga Krzyżowa ma być nabożeństwem w czasie którego człowiek identyfikuje się z cierpieniem Chrystusa. W parafiach odbywają się też rekolekcje wielkopostne, w czasie których wierni przygotowują się do godnego przeżycia Wielkanocy.

Wielki Tydzień zaczyna się Palmową Niedzielą. Tego dnia do kościołów nosi się do poświęcenia gałązki wierzby. Tradycja ta nawiązuje do tryumfalnego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Mieszkańcy tego miasta witali Syna Bożego ściętymi gałązkami palm. W naszym klimacie palmy nie rosną na ulicach, więc zastąpiono je gałązkami wierzby, nazywanymi często baziami. W ludowych tradycjach gałązki wierzby miały też odżegnywać zło, nieszczęście i choroby. Poświęcone w kościele palemki, bo tak nazywa się potocznie przynoszone wtedy do świątyń gałązki wierzby, wiele rodzin jeszcze do dziś kładzie za święty obraz wiszący w pokoju. Tam przetrzymuje się je cały rok przez co rodzina ma mieć zapewnione powodzenie i szczęście.

Szczególnym dniami dla katolików w Wielkim Tygodniu jest Triduum Paschalne.

- Jest to okres mający uwidocznić najbardziej dynamiczny czas w życiu Chrystusa i Kościoła, trwający tylko trzy dni, od Ostatniej Wieczerzy do Zmartwychwstania - wyjaśnia ks. dr Andrzej Blewiński, proboszcz parafii Matki Boskiej Dobrej Rady w Zgierzu. - Wtedy Jezus po nocnej modlitwie w Ogrodzie Oliwnym został zdradzony przez Judasza, pojmany, oskarżony, podstawiony przed Poncjuszem Piłatem i skazany na śmierć przez ukrzyżowanie. Na ten czas przypada też Droga Krzyżowa, śmierć na krzyżu.

Tych kilka następujących po sobie dni nacechowanych jest ogromną ekspresją i dynamiką wydarzeń. Te trzy dni składające się na Triduum Paschalne to najważniejszy czas w historii Kościoła. W tym okresie jest uobecnianie wszystko, co wydarzyło się w Jerozolimie przed dwoma tysiącami lat.

Wielki Czwartek to dzień, w którym Jezus ustanowił sakrament kapłaństwa i eucharystii. Do południa, we wszystkich katolickich katedrach świata jest sprawowana Msza Krzyżma, podczas której biskup święci olej krzyżma i olej chorych. Olej krzyżma służy do namaszczania w trakcie sprawowania sakramentów: chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich. Olej chorych używany jest podczas posługi kapłana wśród chorych. Msza Krzyżma gromadzi kapłanów wokół biskupa, co stanowi znak jedności całego prezbiterium diecezjalnego.

W czasie tej liturgii duchowni odnawiają przyrzeczenia kapłańskie, które składali w dniu swoich święceń.

W wielkoczwartkowy wieczór we wszystkich parafiach jest odprawiana uroczysta Msza Święta Wieczerzy Pańskiej. Wtedy niejako uobecnia się Ostatnią Wieczerzę, jaką Chrystus spożył z apostołami w Wieczerniku. Wówczas została sprawowana po raz pierwszy w dziejach ludzkości msza święta. Wielki Czwartek to dzień ustanowienia kapłaństwa i eucharystii. Tu jest źródło wszystkich celebracji liturgicznych.

Zasadniczo ta uroczysta liturgia z bogatą oprawą zewnętrzną jest koncelebrowana przez wszystkich kapłanów, którzy dziękują Bogu za dar wybrania i powołania. Jest to radosny dzień w Kościele. W niektórych parafiach do wieczornej liturgii włączono bardzo wymowny gest umywania i całowania nóg dwunastu mężczyznom, na wzór Chrystusa, który to samo uczynił wobec swoich najbliższych współpracowników.

Po hymnie "Chwała na wysokości Bogu" milkną organy, dzwony, dzwonki, rozlega się dźwięk drewnianych kołatek. Organy odezwą się dopiero w trakcie obrzędów Wigilii Paschalnej. Na zakończenie celebry Najświętszy Sakrament przenoszony jest do kaplicy przechowania, zwanej też dawniej ciemnicą. Zwykle znajduje się ona w bocznym ołtarzu, kaplicy. Czyni się to na pamiątkę uwięzienia Pana Jezusa.

Do kaplicy przeniesienia wierni udają się na adorację i osobistą modlitwę. Następnie obnaża się ołtarz, zdejmuje obrusy, tabernakulum pozostaje puste, wygasza się również wieczną lampkę, która sygnalizuje obecność konsekrowanej Hostii. Wszystko to ma być symbolem opuszczenia Chrystusa przez najbliższych i rozebrania Go z szat podczas Męki.
Wielki Piątek jest jedynym dniem w Kościele, kiedy nie odprawia się mszy świętej. Jest to dzień smutku, żałoby, żalu, bo według naszego czasu o godzinie 15.00 umarł na krzyżu Jezus Chrystus. Godzina 15.00 nazywana jest Godziną Miłosierdzia. W wielu kościołach gromadzą się wtedy wierni, by odprawić koronkę do Miłosierdzia Bożego.

Liturgia Wielkiego Piątku gromadzi zawsze w kościołach rzesze ludzi. Zaczyna się w ten sposób, że ksiądz-celebrans podchodzi do ołtarza i pada na twarz. Leży tam krzyżem na znak uniżenia: Czymże jestem Panie przed twoim obliczem, prochem i niczem... Potem odbywa się liturgia słowa. Czyta się List do Hebrajczyków, Ewangelię opisującą Mękę Pańską. Następnie ma miejsce bardzo rozbudowana modlitwa powszechna.

Drugą część wielkopiątkowej liturgii stanowi adoracja krzyża. Wtedy ksiądz odsłania jedno ramię krzyża, zasłoniętego fioletowym materiałem od piątej niedzieli Wielkiego Postu. I śpiewa trzykrotnie: Oto drzewo krzyża, na którym zawisło zbawienie świata. Potem zdejmuje całą zasłonę z krzyża, ukazuje go wiernym i wtedy następuje adoracja. Każdy może do niego podejść i ucałować. To jest główny element wielkopiątkowej liturgii. Od liturgii wielkopiątkowej do rozpoczęcia wigilii paschalnej krzyż odbiera cześć równą Najświętszemu Sakramentowi.

Potem rozdawana jest komunia święta, ale że nie odbywa się tego dnia msza św., więc wierni dostają wcześniej konsekrowaną hostię. Po zakończeniu liturgii Męki Pańskiej przenosi się Najświętszy Sakrament w monstrancji do Pańskiego Grobu. Wtedy wierni adorują Najświętszy Sakrament śpiewając smutne, pasyjne pieśni.

Warto wiedzieć, że w Wielki Piątek zbiera się wśród wiernych w kościołach ofiary, które są potem przeznaczone na pomoc chrześcijanom mieszkającym w Ziemi Świętej. W Wielki Piątek obowiązuje post ścisły. A więc powinno się zjeść tego dnia trzy razy posiłek, przy czym jeden do syta.

W polskiej tradycji Wielka Sobota rozpoczyna się w kościołach święceniem pokarmów na stół wielkanocny. Ale najważniejsze wydarzenia wielkosobotnie mają miejsce wieczorem. Wtedy wierni przychodzą do kościołów, by wziąć udział w Wigilii Paschalnej.

Nabożeństwo rozpoczyna się po zmierzchu przed kościołem tzw. liturgią światła. Pali się ognisko, błogosławi ogień, od którego zapala sie paschał, symbol światłości Chrystusa, która rozświetla ludzkie życie. Ta pierwsza część nabożeństwa kończy się odśpiewaniem bardzo uroczystego orędzia wielkanocnego.

Potem następuje tzw. liturgia słowa. Czytania Starego i Nowego Testamentu przypominają całą historię zbawienia od stworzenia świata aż do zmartwychwstania Jezusa. Potem rozbrzmiewa hymn "Chwała na wysokości Bogu". Wtedy rozbrzmiewają wszystkie dzwony i dzwonki, które zamilkły w Wielki Czwartek. Wierni odśpiewują też uroczyste Alleluja.

Liturgia chrzcielna stanowi trzecią część nabożeństwa. Składają się na nią między innymi litania do Wszystkich Świętych, błogosławieństwo wody chrzcielnej, odnowienie przyrzeczeń chrztu. Obrzęd kończy pokropienie ludu wodą święconą.

Dalsza część celebry to liturgia eucharystyczna. Jest to najbardziej uroczysta ze wszystkich liturgii w ciągu roku, jest źródłem wszystkich świąt chrześcijańskich. Po błogosławieństwie trwa dalej modlitwa przy Grobie Pańskim, gdzie wystawiony jest Najświętszy Sakrament.

W zasadzie zakończenie Wigilii Paschalnej powinno być sfinalizowane uroczystą procesją. Jednak w polskiej tradycji praktykuje się rezurekcję, która rozpoczyna się o godzinie 6.00 rano w niedzielę wielkanocną. Niedziela wielkanocna jest niedzielą niedziel, pierwszym dniem tygodnia. Jest to bowiem pamiątka zmartwychwstania Jezusa.

W niedzielny poranek we wszystkich kościołach rozbrzmiewa radosne Alleluja! Tak jak nakazuje polska tradycja msze rezurekcyjne rozpoczynają się o godzinie 6.00 rano. Są wyjątkowo uroczyste, a kończy je procesja rezurekcyjna. By podkreślić jej świąteczny charakter okrąża się trzy razy kościół. Ksiądz niesie Pana Jezusa w monstrancji, a także figurę zmartwychwstałego Chrystusa. Niekiedy jeszcze procesjom rezurekcyjnym towarzyszy huk petard, które odpala się na pamiątkę wydarzeń opisanych w Ewangelii. Gdy Jezus umierał na krzyżu pękały skały...

Wraz z Wielkanocą rozpoczyna się tzw. oktawa wielkanocna. Trwa ona od Wielkiej Niedzieli do niedzieli nazywanej kiedyś białą, a dziś Niedzielą Miłosierdzia Bożego.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dzienniklodzki.pl Dziennik Łódzki