Budownictwo energooszczędne w Polsce i Unii Europejskiej

Już za kilka lat, od stycznia 2021 roku, zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej wszystkie powstające domy powinny wykazywać się niemal zerowym zużyciem energii. W przypadku budynków użyteczności publicznej wyznaczono jeszcze wcześniejszy termin - 2018 rok. Osiągnięcie tych ambitnych założeń jest obecnie jednym z ważniejszych wyzwań sektora budowlanego w Polsce.

Certyfikaty

W celu promowania budownictwa zrównoważonego powstały systemy certyfikacji takich budynków. Kryteria oceny mogą uwzględniać tylko wybrane aspekty budynku, ale mogą to być również kryteria wieloaspektowe, których struktura uzależniona jest od typu budynku, jego wieku, przeznaczenia i sposobu użytkowania. Do często stosowanych wieloaspektowych systemów certyfikacji zalicza się systemy BRE oraz LEED.

Pierwszy z wymienionych systemów narodził się w Wielkiej Brytanii i funkcjonuje jako niezależna organizacja oferująca usługi w dziedzinie certyfikacji. Drugi z wymienionych systemów - LEED - narodził się w USA. Dla rozwoju systemu LEED w 2008 r. powołany został instytut GBCI (ang. Green Building Certification Institute), którego zadaniem jest zapewnienie niezależnego nadzoru nad orzecznictwem.

Jak wyliczają przedstawiciele Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC w raporcie „Certyfikacja zielonych budynków w liczbach”, aktualnie w Polsce mamy około pięćset wydanych certyfikatów potwierdzających zrównoważone cechy nieruchomości. Pierwsze certyfikaty w systemie LEED i BREEAM zostały przyznane zaledwie sześć lat temu.

Od kiedy zaczyna się energooszczędność? Domy budowane w sposób tradycyjny mają zapotrzebowanie na ciepło na poziomie od 120 do 180 kWh/mkw./rok. W Europie przyjęło się, że za dom energooszczędny uważa się budynek, którego zapotrzebowanie jest niższe od 50 kWh/mkw./rok.

Ekobudownictwo w Polsce

Ekologiczne budownictwo napędzają w Polsce głównie najemcy biurowców oraz użytkownicy budynków publicznych, świadomi korzyści płynących z „zielonych” technologii w postaci zdecydowanie niższych kosztów eksploatacji nieruchomości. Deweloperzy obiektów komercyjnych coraz częściej stosują zindywidualizowane systemy ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji, a także specjalne systemy automatyzacji oświetlenia, co pozwala najemcom obniżyć wydatki na prąd nawet o 15 procent.

Ekologiczne trendy są też widoczne coraz bardziej w budownictwie mieszkaniowym, choć w tym przypadku trudno prognozować, że w najbliższych latach wszystkie nowo zbudowane budynki uzyskają miano energooszczędnych.

Budynki mieszkalne są odpowiedzialne za około 40 proc. zużycia energii w Europie i USA, z czego prawie 75 proc. zużywanej jest na ogrzewanie i klimatyzację. Przeciętny polski dom jednorodzinny zużywa rocznie od 100 do 150 kWh/mkw., co stanowi wskaźnik bardzo wysoki, biorąc pod uwagę inne kraje Unii Europejskiej, w których wynosi on o połowę mniej (w klimacie podobnym lub nieco tylko łagodniejszym do Polski).

Opłaty za energię stanowią więc główny koszt ponoszony przez użytkowników budynku. Niestety ,są one również coraz droższe ze względu na ogólnoświatowy trend wzrastania cen energii. Jeżeli budynek zostanie odpowiednio zaprojektowany i użytkowany możemy więc odnieść znaczne korzyści ekonomiczne. Budynek energooszczędny powinien zużywać o 25-50 proc. mniej energii niż budynki tradycyjne spełniające wszystkie wymagane prawem przepisy.

Tymczasem systemy grzewcze większości starszych budynków mieszkalnych w Polsce są przestarzałe i najczęściej opierają się na spalaniu węgla. Jak się ocenia, zaledwie 1 procent „mieszkaniówki” w Polsce spełnia kryteria budownictwa energooszczędnego i są to oczywiście głównie nieruchomości oddane w ostatnich latach. Stąd smog zalegający w wielu polskich miastach...

Co roku w Polsce oddawanych jest do użytkowania około 70 tysięcy nowych domów jednorodzinnych. Według danych BuildDesk zebranych ze świadectw energetycznych, w 2013 roku ich zapotrzebowanie na energię użytkową, wykorzystywaną na potrzeby ogrzewania (EUco), wynosiło średnio 83.85 kWh/mkw./rok. Było to o 11,45 kWh/mkw./rok mniej niż w 2009 roku.

W tym samym czasie zaobserwowano również pozytywną tendencję w liczbie oddawanych do użytkowania domów energooszczędnych, których EUco wynosi pomiędzy 30, a 70 kWh/m² rocznie. Ich udział w całkowitej liczbie nowych domów budowanych w Polsce wynosi obecnie ponad 30 proc. i wzrósł z około 20 proc. w 2009 roku.

Od 2009 roku obserwujemy systematyczny wzrost grubości izolacji w nowych domach w Polsce, co widać głównie w projektach gotowych. W 2009 roku udział nowych domów jednorodzinnych z ponadstandardową izolacją cieplną wynosił tylko 1 procent, podczas gdy w 2013 roku było to już 21 procent, zaś w 2014 - 28 procent wszystkich domów oddanych do użytku. Dołożenie dodatkowych kilku centymetrów ocieplenia na etapie budowy jest kosztem znikomym, a przynosi dużą korzyść przez całe dziesięciolecia eksploatacji domu.

Cechy budynków energooszczędnych:

• położenie budynku powinno uwzględniać ukształtowanie terenu, nasłonecznienie, kierunek wiatrów, zacienienie

• bryła budynku powinna być jak najbardziej zwarta zwarta, w miarę możliwości bez występów

• pomieszczenia z ekspozycją południową powinny mieć duże okna, natomiast okna od strony północnej - jeśli są - powinny być małe

• przegrody zewnętrzne (dach, ściany) powinny być dobrze izolowane termicznie

• budynek powinien być tak skonstruowany aby wyeliminować dużą część mostków termicznych

• okna i drzwi zewnętrzne powinny być szczelne i charakteryzować się wysoką izolacją termiczną

• wentylacja powinna być regulowana automatycznie, z odzyskiem ciepła

• system grzewczy oraz system przygotowania ciepłej wody powinien charakteryzować się wysoką sprawnością

• wskazane jest korzystanie z odnawialnych źródeł energii (np. kolektorów słonecznych).