Cenne archiwum kompozytora Zygmunta Krauzego w łódzkim Muzeum Sztuki

Zygmunt Krauze jest jednym z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów, pianistą oraz pedagogiem (związanym z łódzką Akademią Muzyczną), nowatorem i prekursorem wielu nowoczesnych tendencji w muzyce.

Otwarcie wystawy „Zygmunt Krauze. Archiwum twórcze” zainauguruje prezentację zakupu wszystkich rękopisów dzieł Zygmunta Krauzego. Wernisaż odbędzie się w środę 3 kwietnia od godz. 18 w Sali Odczytowej Muzeum Sztuki w Łodzi przy ul. Gdańskiej 43.

Muzeum Sztuki dokonało zakupu wszystkich rękopisów dzieł Zygmunta Krauzego - ponad stu partytur i szkiców, zaczynając od szkolnych zeszytów, na najnowszych utworach kończąc oraz najwartościowszej części korespondencji kompozytora, czyli około 350 listów, m.in. od Nadii Boulanger, Johna Cage’a, Henryka Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara, Witolda Lutosławskiego, Michaela Nymana, Bogusława Schaeffera i Tomasza Sikorskiego. „Kolekcja pozwala przyjrzeć się z bliska procesowi powstawania muzyki wypełnionemu poszukiwaniami, skreśleniami, pomysłami zarysowanymi, a później porzuconymi, już prawie gotowymi fragmentami oraz - w finale - gotowymi kompozycjami. Dopiero zapis nutowy (lub z użyciem innych środków) uświadamia, jak skomplikowanym zjawiskiem jest muzyka i jak wielką sztuką jest komponowanie - łączenie rytmu, dźwięku, długości, tempa, tonu i rozdzielenie ich między instrumenty czy głosy” - podkreśla Muzeum Sztuki (kuratorem wystawy jest Andrzej Biernacki).

Archiwum eksponuje wielowymiarowość artystycznej działalności twórcy, związanego m.in. z Muzeum Sztuki i Akademią Muzyczną w Łodzi. Zygmunt Krauze ma w dorobku najróżniejsze muzyczne formy, najbardziej znany jest jako autor muzyki unistycznej (zapoczątkowanej w drugiej połowie lat 50.), której zasady opierają się na teorii zaczerpniętej z malarstwa Władysława Strzemińskiego. Jest autorem pięciu oper, licznych koncertów instrumentalnych oraz utworów symfonicznych i kameralnych. Współpracował też z architektami, tworząc muzykę przestrzenną m.in. w Polsce, Austrii i Francji. Kilkoma realizacjami tego nurtu artysta zapisał się w historii Muzeum Sztuki - to np. „Rzeka podziemna. Muzyka przestrzenna” z 1987 roku (we współpracy z Wiesławem Nowakiem i Janem Muniakiem), czy „Aria. Kompozycja przestrzenno-dźwiękowa” z roku 2007. W 2012 roku na wystawie „Dźwięki elektrycznego ciała. Eksperymenty w sztuce i muzyce w Europie Wschodniej 1957-1984” zaprezentowano jego legendarną „Kompozycję przestrzenno-muzyczną”, zrealizowaną pierwotnie w 1968 roku w Galerii Współczesnej w Warszawie i stworzoną wspólnie z architektką Teresą Kelm i rzeźbiarzem Henrykiem Morelem. Od roku 2013 dzieło to znajduje się w kolekcji Muzeum Sztuki. W łódzkim muzeum i podczas organizowanych przez nie wydarzeń wielokrotnie odbywały się koncerty artysty, m.in. z okazji setnej rocznicy urodzin Władysława Strzemińskiego w 1993 roku czy w związku z wystawą twórczości Stefana Krygiera w ramach Biennale Architektury w Wenecji (2023).

W zakupionym archiwum można odnaleźć także partytury z lat 70. i 80. Artysta eksperymentował wówczas zarówno z brzmieniem fortepianu, np. w utworze „Stone Music” (1972), obciążając struny instrumentu kamieniami i zmieniając tym samym ich brzmienie (w archiwum zachował się rysunek wykonany zielonym mazakiem ilustrujący pudło fortepianu wypełnione rożnymi przedmiotami), jak i przestrzenią. Innym ważnym rozdziałów w dorobku kompozytora jest muzyka teatralna.

Na zakup archiwum, Muzeum Sztuki otrzymało w ubiegłym roku dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 2 milionów złotych. Jak zapewnia łódzka instytucja, zasób ma charakter otwarty i w tym roku powiększył się o ponad 200 listów i trzy partytury powstałe w 2023 roku. Artysta zamierza uzupełniać archiwum kolejnymi darami.