Jak skutecznie starać się o rentę? To musisz zrobić, żeby ZUS przyznał ci rentę chorobową! Jak dołączyć do półmilionowej rzeszy rencistów?

Kluczowym pojęciem przy zrozumieniu, jakie zasady rządzą przyznawaniem rent, jest pojęcie niezdolności do pracy. Renta nie jest przyznawana z uwagi na sam fakt choroby, ale na niezdolność do pracy wynikającą ze złego stanu zdrowia. Ważne jest nie to, czy osoba ubiegająca się o rentę jest chora, ale to, czy jej choroba skutkuje utratą zdolności do wykonywania pracy.

Zobacz GALERIĘ ZDJĘĆ

Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje lekarz orzecznik ZUS.

Po tym, jak osoba zainteresowana otrzymaniem renty, złoży wniosek o jej przyznanie, zostanie poddana badaniu przez lekarza orzecznika. Będzie ono przeprowadzone w siedzibie orzecznika, a jeśli stan zdrowia ubezpieczonego na to nie pozwala – w domu ubezpieczonego.

Badanie przez orzecznika
Badanie w praktyce ma niewiele wspólnego z tym, które przeprowadza lekarz rodzinny lub specjalista. Polega ono przede wszystkim na ocenie, czy schorzenia przeszkadzają danej osobie w wykonywaniu pracy zawodowej. Wiedzę o jej stanie zdrowia, przebiegu leczenia i warunkach, w jakich dotychczas wykonywała pracę, orzecznik czerpie z dokumentacji, którą trzeba do niego dostarczyć.

Orzecznik, stwierdzając niezdolność do pracy, określa jej stopień. Od tego stopnia zależy wysokość renty oraz zakres dodatkowych przywilejów (np. związanych z ulgowymi przejazdami komunikacją zbiorową).

Przyznawane są następujące stopnie niezdolności do pracy:

• częściowa niezdolność do pracy (dla osób w znacznym stopniu niezdolnych do wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami);
• całkowita niezdolność do pracy (dla osób niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy);
• całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji (dla osób niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy, które wymagają stałej lub długotrwałej opieki ze strony innej osoby).

Drugim, obok niezdolności do pracy, warunkiem koniecznym do otrzymania renty, jest staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe, a także nieskładkowe w części, która nie przekracza jednej trzeciej udokumentowanych okresów składkowych).

Długość wymaganego minimalnego stażu zależy od wieku ubiegającego się o rentę i wynosi:

• rok – dla osób przed 20. rokiem życia,
• 2 lata – dla osób w wieku 20-22 lata,
• 3 lata – dla osób w wieku 22-25 lat,
• 4 lata – dla osób w wieku 25-30 lat,
• 5 lat – dla osób, które ukończyły 30 lat.

Od osób powyżej 30. roku życia wymaga się dodatkowo, by 5-letni staż przypadał w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę (lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli starający się o rentę ma już orzeczoną niezdolność do pracy).

Wyjątkowo renta może zostać przyznana osobom, które nie mają wymaganego stażu ubezpieczeniowego, jeśli:

• zostały ubezpieczone (na przykład podjęły pracę) przed ukończeniem 18. roku życia lub
• w ciągu 6 miesięcy od ukończenia szkoły albo studiów oraz od dnia ubezpieczenia aż do dnia powstania niezdolności do pracy były ubezpieczone bez przerwy.

Dopuszczalne są jedynie przerwy nie dłuższe niż 6 miesięcy. Warunki udowodnienia 5 lat stażu ubezpieczeniowego w ostatnim 10-leciu nie musi natomiast spełnić osoba, która jest całkowicie niezdolna do pracy i ma co najmniej 25 lat stażu (w przypadku kobiet) lub 30 lat (dla mężczyzn).

Trzeci warunek konieczny do otrzymania renty chorobowej to powstanie niezdolności do pracy w trakcie okresów wymienionych w przepisach lub w ciągu 18 miesięcy po ich zakończeniu.

Chodzi tu przede wszystkim o okresy:

• zatrudnienia;
• prowadzenia własnej działalności, jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową;
• wykonywania umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową;
• pobierania zasiłku dla bezrobotnych;
• służby wojskowej;
• pobierania zasiłku chorobowego.

Wyjątkowo wymóg powstania niezdolności do pracy w jednym z wymienionych wyżej okresów nie dotyczy osób, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy i mają staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

Osoba, która chce starać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, powinna złożyć wniosek. Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć:

• kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych;
• dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe (świadectwa pracy, legitymację ubezpieczeniową, zaświadczenie szkoły wyższej o programowym toku trwania ukończonych studiów);
• zaświadczenie pracodawcy o wysokości osiąganego wynagrodzenia lub legitymację ubezpieczeniową, zawierającą wpisy dotyczące zarobków;
• zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza prowadzącego leczenie, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku;
• inną dokumentację medyczną będącą w posiadaniu osoby ubiegającej się o rentę, która może mieć znaczenie dla wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS (historia choroby, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, karta badania profilaktycznego, dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej);
• wywiad zawodowy – ankietę wypełnioną przez płatnika składek.

Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jedynie w przypadku, gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność może być orzeczona na okres dłuższy.

Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Aby ustalić wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ZUS doda do siebie:

• 24 proc. kwoty bazowej;
• po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresu, który brakuje do pełnych 25 lat stażu ubezpieczenia (okresów składkowych i nieskładkowych), liczonych od dnia, w którym zainteresowany złoży wniosek o rentę, do dnia, w którym osiągnie 60 lat. Okres ten nazywany jest stażem hipotetycznym.

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli orzeczono także niezdolność do samodzielnej egzystencji, renciście przysługuje dodatek pielęgnacyjny w wysokości 294,39 zł.