Po co Łodzi sztuka awangardowa? 85 lat z projektem Strzemińskiego

15 lutego 1931 roku (była to niedziela) w ratuszu przy placu Wolności w Łodzi po raz pierwszy udostępniony został publiczności trzon Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.”. Wystawa prezentowała sprowadzone do Polski dzieła nie zawsze wówczas jeszcze znanych artystów reprezentujących najnowsze kierunki w sztuce. Zaistnienie kolekcji w mieście fabrycznych kominów było wydarzeniem - jak pokazała historia sztuki, wydarzeniem o randze światowej. W poniedziałek 15 lutego ufundowane na tej kolekcji Muzeum Sztuki świętować będzie 85-lecie zwieńczenia prac grupy „a.r.”.

„Awangarda rzeczywista” czy też „artyści rewolucyjni”, jak rozwijany był skrót ugrupowania, uformowała się w 1929 roku, gdy po Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu z warszawskiej grupy Praesens, po konflikcie z działającymi w niej architektami, wystąpili malarz i teoretyk sztuki Władysław Strzemiński, jego żona rzeźbiarka Katarzyna Kobro i Henryk Stażewski (malarz konstruktywista). Strzemiński zaprosił do współpracy poetów Juliana Przybosia i Jana Brzękowskiego. Rozrzuceni między Koluszkami (Strzemiński i Kobro), Warszawą (Stażewski), Cieszynem (Przyboś) i Paryżem (Brzękowski) artyści nie organizowali wspólnych wystaw - skupiali się na działalności organizacyjnej i publikacjach z zakresu teorii sztuki. Od 1931 roku siedzibą grupy „a.r.”, po przeprowadzce Kobro i Strzemińskiego, staje się Łódź. Finalizują się wtedy prace nad zainicjowanym przez Strzemińskiego kompletowaniem kolekcji. Wykonawcami niejako jego woli (lub też artystycznych preferencji) zostali działający w Paryżu Stażewski i Brzękowski. Kolekcja była drugą po Hanowerze pokazującą prace artystów współtworzących najbardziej żywotne tendencje w ówczesnej sztuce, m.in. abstrakcjonizm (Hans Arp, Theo van Doesburg), kubizm (Fernand Léger), dadaizm (Kurt Schwitters), surrealizmu (Max Ernst), a w Polsce formizm (Leon Chwistek), unizm (Strzemiński) czy Czystą Formę (Witkacy). Dzieła te, jak notował Brzękowski, wyprzedzały o kilkadziesiąt lat upodobania publiczności, a kolekcja powstała „wbrew opinii przedstawicieli sztuki oficjalnie wówczas uznawanej”. Ówczesne władze Łodzi przystały jednak na włączenie jej do otwieranego Muzeum Historii i Sztuki im. Juliana i Kazimierza Bartoszewiczów, przekształconego przez dyrektora Mariana Minicha w Muzeum Sztuki, po wojnie ulokowanego w dawnym pałacu Maurycego Poznańskiego przy ul. Więckowskiego. Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej stała się trzonem wciąż rozbudowywanej kolekcji sztuki XX i XXI wieku, którą można dziś oglądać na wystawie „Atlas nowoczesności”. Układa się ona w opowieść o nowoczesności i jej znaczeniu dla teraźniejszości.

Z kolei o metodach, dzięki którym instytucjonalna przeszłość służy kształtowaniu programu przyszłości muzeów będzie można dowiedzieć się podczas organizowanej z okazji jubileuszu kolekcji dyskusji wokół monografii Muzeum. Spotkanie odbędzie się 16 lutego w ms2 (ul. Ogrodowa 19). Początek o godz. 18. Udział w niej wezmą: polski prekursor sztuki wideo i łodzianin Józef Robakowski, Waldemar Baraniewski (Instytut Historii Sztuki), Jacek Ojrzyński (kustosz MS), Joanna Sokołowska (kurator w MS) i Jarosław Suchan, od 2007 roku dyrektor MS. Wstęp wolny.

Zobacz filmowy skrót najważniejszych wydarzeń minionego tygodnia
1 - 7 lutego 2016 roku