Mamy prawo wiedzieć o działaniach władzy

Kto - w świetle polskiego prawa - ma obowiązek udzielania informacji publicznej?
Konstytucja RP gwarantuje każdemu z nas prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Obejmuje to również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Realizacji tego prawa służą przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej, które określają zasady i tryb udostępniania informacji publicznej oraz wskazują, które podmioty są do tego zobowiązane. Nie sposób wymienić je wszystkie, ale są to np. rząd i ministerstwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz ich jednostki organizacyjne, jak np. przedszkola, szkoły, a także takie podmioty, jak sądy, prokuratury czy partie.

Udostępnieniu podlega zaś każda informacja o sprawach publicznych, w tym m.in. o majątku publicznym, zamierzeniach i działaniach władzy, sposobie przyjmowania i załatwiania spraw. Co jednak istotne - prawo do informacji publicznej nie ma charakteru bezwzględnego i podlega pewnym ograniczeniom.

Z czego wynikają ograniczenia?
Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej, zobowiązując organy władzy publicznej, by działały w sposób przejrzysty, pozwalający ustalić, kto i dlaczego podejmuje konkretne decyzje, stanowią jednocześnie, że prawo do informacji publicznej może podlegać ograniczeniu ze względu na potrzebę ochrony informacji niejawnych oraz innych tajemnic ustawowo chronionych, a także ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy jednak informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnuje z przysługującego mu prawa.

Jak wygląda realizowanie tego obowiązku w praktyce?
Najbardziej typowym błędem, z jakim spotykam się jako GIODO, jest odmowa udzielenia informacji publicznej motywowana chęcią zabezpieczenia wszystkich danych osobowych jako tajnych i podlegających ochronie. W takich przypadkach fakt, że w jakimś dokumencie zawarte są dane osobowe jest dla urzędników powodem do jego utajnienia w całości, a często to błąd. Niejednokrotnie bowiem usunięcie danych osobowych lub ich zanonimizowanie umożliwia udostępnienie dokumentu, a tym samym zrealizowanie naszego prawa.