Prof. Zalewski: Potrzebujemy konferencji o kształtowaniu przestrzeni miejskiej [LIST]

Poniżej publikujemy treść listu, który do naszej redakcji przysłał prof. Maciej Zalewski. List jest odpowiedzią na pismo Rady Łódzkiej Okręgowej Izby Architektów ZTUP w sprawie budowy łącznika z drogą S14. Prof. Maciej Zalewski to jeden z najbardziej znanych łódzkich naukowców. Jego dziedziną jest ekohydrologia. To właśnie badacz z Łodzi opracował jej podwaliny. Prof. Zalewski jest dyrektorem działającego pod auspicjami UNESCO Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii.

Treść listu (wytłuszczenia w tekście od redakcji):

W nawiązaniu do listu Rady Łódzkiej Okręgowej Izby Architektów ZTUP do Przewodniczącego Rady Miejskiej Tomasza Kasprzaka w sprawie realizacji łącznika z drogą S14, czuje się zobowiązany do zabrania głosu jako że jestem autorem koncepcji "Błękitno zielonej sieci", która dotyczy kształtowania przestrzeni miasta pod kątem poprawy jakości życia i zdrowia mieszkańców Łodzi, a także estetyki i warunków dla czynnej rekreacji poprzez połączenie parków, obszarów zielonych i renaturyzację dolin rzek takich jak Sokołówka czy Jasień. Koncepcja ta powstała w ramach realizacji projektu europejskiego SWITCH. Nawiązuje ona do dokumentów strategicznych Komisji Europejskiej, a także UNESCO, w których podkreśla się konieczność rozwijania w miastach "green infrastructure", co oznacza nie tylko tereny zielone, ale także technologie i rozwiązania systemowe o niskim zużyciu energii i niskiej emisji zanieczyszczeń przyczyniające się do poprawy zdrowia i jakości życia mieszkańców. Warto podkreślić, że w czerwcowym numerze (2012) Magazynu Parlamentu Europejskiego (nr 350/2012) (www.theparliament.com) znajduje się artykuł podsumowujący wyniki projektu SWITCH, realizowane pod moim kierunkiem przez UŁ i ERCE UNESCO przy współpracy większości łódzkich uczelni, w którym Łódź została zaprezentowana jako miasto posiadające wizję rozwoju zielonej gospodarki pod kątem adaptacji do procesów globalnych.

Na szczególne podkreślenie zasługują wyniki badań realizowanych w ramach tego projektu przez Profesora Piotra Kunę z Uniwersytetu Medycznego, które wykazują nawet trzykrotnie mniejsze występowanie alergii i astmy u dzieci mieszkających na terenach o znacznym udziale zieleni, w porównaniu z dziećmi z obszarów o zwartej zabudowie.

Wszyscy zgadzamy się, że Łódź poprzez swoje centralne położenie oraz sieć autostrad okalających miasto, ma ogromny potencjał. Niezwykle istotnym warunkiem rozwoju jest połączenie autostrad i dróg dojazdowych z i do Łodzi. W tym miejscu zgadzam się ze Stowarzyszeniem Architektów. Punktem spornym są natomiast warianty dróg dojazdowych popieranych przez Stowarzyszenie Architektów. Koncepcja połączenia obwodnicy sześciopasmowymi łącznikami powstała w latach 70. i była odpowiedzią na obowiązujący wówczas paradygmat, że wprowadzenie autostrad do miast, przyczyni się do wzrostu ekonomicznego. Argument ten traci swe znaczenie w obliczu ewolucji idei kształtowania przestrzeni miejskiej. Obecnie zarówno KOMISJA EUROPEJSKA JAK I UNESCO rekomenduje zapobieganie "rozpełzania" się miasta dla ograniczenia nadmiernych kosztów tworzenia i utrzymania infrastruktury. Podejście to znajduje odzwierciedlenie w obecnej koncepcji Architekta Miasta. Równolegle podkreślana jest istotna rola utrzymania, a nawet powiększania w miarę możliwości terenów zielonych, w tym szczególnie tych o dużych walorach przyrodniczych takich jak dolina Sokołówki czy Las Okręglik.
Stąd należy rozpatrzyć wnikliwie możliwości poszerzania istniejących dróg w miarę narastających potrzeb przykładem jest wariant społeczny dla S14, czyli poszerzenie ul. Świętej Teresy.

Patrząc z perspektywy procesów zachodzących w Europie i na świecie, nie ulega wątpliwości, że najważniejszym czynnikiem rozwoju jest obecnie kapitał ludzki. Stanowisko radnego Bartosza Domaszewicza i wielu pozarządowych organizacji wskazują, że dla młodych mieszkańców Łodzi najważniejsze są praca oraz warunki umożliwiające zdrowe życie w ładnym, czystym mieście z dostępem do terenów zielonych, umożliwiających uprawianie sportu i rekreacji.

Należy jednak pamiętać, że istnieją również odmienne stanowiska i dla ich zilustrowania, chciałbym przytoczyć wypowiedź jednego z autorów Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Łodzi, który zaproponował, aby kultowy dla łodzi maleńki Park Helenów przeciąć drogą, zamieniając go w ten sposób na dwa skwerki. W odpowiedzi na moje argumenty, że nie powinno się degradować cennych kulturowo i przyrodniczo elementów przestrzeni miejskiej, powiedział: "Argumenty Pana Profesora nie są dla mnie przekonujące ponieważ ja urodziłem się na Piotrkowskiej, pracuję na Piotrkowskiej i umrę na Piotrkowskiej, zieleń i woda w mieście nie jest mi do szczęścia potrzebna".

Biorąc pod uwagę równoprawność rożnych stanowisk uważam, że w erze informacji tak ważne decyzje dotyczące tego jak ma wyglądać i rozwijać się nasze miasto, powinny być podejmowane nie przez wąsko wyspecjalizowane grono architektów, ale przez specjalistów z różnych dziedzin, w tym reprezentujących nauki o środowisku, medycynie, ekonomii i transporcie. Proponuję, aby Pan Przewodniczący Rady Miasta zorganizował konferencję/naradę, na której przedstawione zostaną różne koncepcje poparte danymi empirycznymi dotyczące kształtowania przestrzeni miejskiej, zarówno te przyjmujące za priorytet rozwój transportu i komunikacji, jak i te, które na pierwszym miejscu stawiają zdrowie i jakość życia mieszkańców. Myślę, że wykorzystanie wiedzy wybitnych uczonych jakich mamy w Łodzi, takich jak Profesor Liszewski specjalizujący się w geografii miast i znający historię oraz specyfikę socjoekonomiczną naszego miasta, a także zaproszenie ekspertów UNESCO i Komisji Europejskiej, którzy podzielą się pozytywnymi i negatywnymi doświadczeniami z innych miast europejskich, będzie wielką inspiracją dla nas wszystkich.

Chciałbym bardzo, aby Stowarzyszenie Architektów oraz Zarząd Dróg i Transportu było jednym z gremiów współorganizujących taką konferencję/naradę. Pragnąłbym również, aby w wypowiedziach było mniej emocji i argumentów ogólnych, natomiast więcej aktualnych analiz, ocen opłacalności, prognoz przewidywanego ruchu ze strony ZDiT oraz Stowarzyszenia Architektów. Koncepcje powstałe w latach 70-tych na ogół nie przystają do czasów współczesnych.

To od nas naukowców, architektów, ekonomistów, radnych, polityków zależy w jakim kierunku będzie podążała przyszłość naszego miasta, i wszystkim nam zależy, aby stało się ono przyjaznym i zdrowym miejscem zamieszkania na miarę ambicji i oczekiwań jego mieszkańców. Dlatego tak niezwykle istotne jest opracowanie koncepcji zrównoważonego rozwoju dla miasta Łodzi, dla której podstawą jest integracja najnowszej wiedzy z różnych dyscyplin.

Maciej Zalewski
Dyrektor Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii p/a UNESCO.