Rekonstrukcja piersi po mastektomii to część leczenia onkologicznego

Które kobiety są szczególnie narażone na ryzyko zachorowania na raka piersi?

Przyczyna większości zachorowań nie jest znana. Wiemy jednak, że na rozwój choroby ogromny wpływ mają czynniki związane ze stylem życia i środowiskiem. Dlatego bardzo ważne jest wyeliminowanie zagrożeń takich jak nadwaga, palenie papierosów i spożycie alkoholu. Unikanie hormonalnej terapii zastępczej również zmniejsza ryzyko rozwoju raka piersi, podobnie jak porody w młodszym wieku i długie karmienie piersią. Istnieją również czynniki ryzyka, na które wpływu nie mamy - wczesne rozpoczęcie miesiączkowania, menopauza w późnym wieku, przede wszystkim zaś predyspozycje genetyczne. Występowanie raka piersi lub raka jajnika u krewnych może wskazywać na obecność mutacji predysponujących do tych chorób. Według obecnej wiedzy rak piersi na podłożu genetycznym stanowi ok. 10 proc. wszystkich zachorowań. Najlepiej poznane są mutacje genów BRCA1 i BRCA2. Mutacje te wiążą się z bardzo wysokim ryzykiem rozwoju choroby, 10-krotnie wyższym niż w populacji ogólnej.

Czym zajmuje się zespół Breast Cancer Unit, który powołano na terenie szpitala im. M. Kopernika?

Leczenie raka piersi w Polsce ciągle przynosi gorsze rezultaty niż np. w krajach Europy Zachodniej. Przyczyny tego stanu są złożone, wśród nich wymienia się m.in. wykrywanie choroby w wyższym stadium zaawansowania. Dostrzeżono jednak, że wyodrębnienie zespołu kompleksowo zajmującego się chorymi na #raka piersi powoduje znaczną poprawę wyników leczenia. Zespół sprawujący opiekę nad #pacjentkami z rakiem piersi, z języka angielskiego Breast Cancer Unit (BCU), działa w szpitalu im. M. Kopernika w Łodzi od dwóch lat. W jego skład wchodzą specjaliści chirurgii onkologicznej i rekonstrukcyjnej, radioterapii i chemioterapii, ale również eksperci z dziedziny diagnostyki obrazowej, histopatolog, psycholog, odpowiednio prze-szkolone pielęgniarki i koordynatorzy, nadzorujący prawidłowy przebieg całego procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Dzięki zaangażowaniu tak wielu osób, każdy pacjent jest omawiany w czasie konsyliów wielodyscyplinarnych, których wynikiem jest zindywidualizowany program leczenia i rehabilitacji. Takie podejście znacząco poprawia jakość leczenia, a co za tym idzie również jego wyniki. Wąska specjalizacja BCU pozwala na stałe doskonalenie zespołu. Dzięki temu wprowadzamy nowe metody terapeutyczne, m.in. zabiegi chirurgiczne łączące operacje onkologiczne z jednoczesnymi rekonstrukcjami piersi.

Na czym polega zabieg rekonstrukcji piersi?

Najprościej rzecz ujmując, rekonstrukcja piersi polega na odtworzeniu narządu w sposób możliwie najbliższy do oryginału lub symetrycznie do drugiej, zdrowej piersi. U ludzi, inaczej niż u innych ssaków, piersi mają szersze znaczenie: definiują one sposób postrzegania kobiecego ciała, są istotnym elementem ich seksualności. Rekonstrukcja stanowi więc etap leczenia onkologicznego, mającego na celu przywrócenie zdrowia w ujęciu holistycznym, definiowanego jako dobrostan nie tylko fizyczny, ale również psychiczny i społeczny.

Jakie rodzaje plastyki piersi są przeprowadzane w Państwa placówce?

Po pierwsze należy podkreślić fakt, że nie wszystkie pacjentki z rakiem piersi wymagają wykonania mastektomii. Jeżeli guz wykryty jest na wczesnym etapie, wówczas zwykle możemy usunąć jedynie niewielki fragment piersi, a pozostałą część ułożyć w taki sposób, żeby ślad po operacji był praktycznie niewidoczny. Takie leczenie daje najlepsze, najbardziej naturalne wyniki i jest to jeszcze jeden powód, aby zaapelować do pań o wykonywanie badań przesiewowych. Jeżeli chodzi o mastektomie, mamy dwie grupy pacjentek. Pierwszą stanowią chore, u których występuje rak wymagający usunięcia całego utkania piersi. Zwykle możemy wówczas usunąć gruczoł, pozostawiając skórę. W takiej sytuacji w miejsce wyciętego miąższu piersi wprowadzamy odpowiednio dobrany implant i pacjentka budzi się po operacji z nową piersią. Podobnie postępujemy w przypadku profilaktycznych mastektomii u pacjentek obciążonych mutacjami ganów BRCA. Drugą grupę stanowią pacjentki, które przebyły mastektomię w przeszłości. Dla tych kobiet mamy przynajmniej kilka alternatywnych sposobów postępowania, od rekonstrukcji przy #użyciu ekspanderów i implantów, przez hybrydowe operacje wykorzystujące własne tkanki w połączeniu z endoprotezami silikonowymi, po wprowadzone w ostatnim roku rekonstrukcje mikrochirurgiczne. Ta ostatnia metoda jest dla nas szczególnym powodem do dumy. Operacje mikrochirurgiczne, technicznie trudne i czasochłonne, pozwalają uzyskać trwały, naturalny wygląd piersi, który zmienia się w zależności od wahań masy ciała i wieku.

Czy chirurg w trakcie zabiegu mastektomii bierze pod uwagę, że pacjentka będzie chciała później poddać się rekonstrukcji piersi i operuje „pod taką możliwość”?

Tak oczywiście powinno być. Dobra rekonstrukcja rozpoczyna się od prawidłowo wykonanej mastektomii. Świadomy chirurg zawsze stara się prowadzić cięcie tak, aby bliznę łatwo było schować w bieliźnie, starannie szyje ranę i dba o prawidłowy proces gojenia. Nadal jednak zgłaszają się pacjentki, u których nie wszystko poszło idealnie: wystąpiły powikłania, zakażenie, deformacje. Takim chorym również często jesteśmy w stanie zaproponować swoją pomoc. Niekiedy wystarczy mała korekta, kiedy indziej zupełnie nowa koncepcja zabiegu. Każda pacjentka jest inna, ma odmienne potrzeby i wymaga indywidualnego podejścia. To właśnie te kobiety codziennie uczą nas empatii i motywują do dalszej pracy. Bardzo cenię sobie tę szczególną relację.

Każda kobieta powinna poznać swoje piersi i nauczyć się je samodzielnie badać, ale kontrole u lekarza są nieodzownym elementem profilaktyki. Młode pacjentki, u których gęste utkanie gruczołowe jest trudne do oceny na mammogramach, powinny mieć wykonywane raz w roku badania USG. Pacjentki pomiędzy 50. a 69. rokiem życia objęte są programem przesiewowych badań
mammograficznych, które stanowią podstawową metodę diagnostyczną w tym wieku. Nowotwory piersi coraz częściej pojawiają się również u młodych pacjentek, więc badań nie można odkładać „na później”.