Ekologiczne budownictwo ważną częścią zrównoważonego rozwoju

Efekty niezrównoważonego, ekstensywnego rozwoju zaczęły wzbudzać niepokój zarówno ludzi nauki (np. raporty Klubu Rzymskiego), jak i części opinii publicznej (ruchy ekologiczne), zarówno w kwestiach dotyczących wyczerpywania się zasobów (szczególnie źródeł energii), jak i dewastacji środowiska naturalnego czy znacznego rozwarstwienia społecznego w poszczególnych krajach i w perspektywie globalnej.

Przełomem w politycznym podejściu do kwestii rozwoju była konferencja „Środowisko i Rozwój”, która odbyła się w 1992 r. w Rio de Janeiro, zakończona przyjęciem tzw. deklaracji z Rio. Określona tam zasada zrównoważonego rozwoju stała się w Polsce w 1997 r. wymogiem konstytucyjnym.

Zaczęło się od lasu

Pojęcie zrównoważonego rozwoju pochodzi pierwotnie z dziedziny leśnictwa. Po raz pierwszy zostało ono sformułowane przez Hansa Carla von Carlowitza. Oznaczało ono pierwotnie sposób gospodarowania lasem polegający na tym, że wycina się tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, tak aby las nigdy nie został zlikwidowany, by mógł się zawsze odbudować.

Jest to dość wąska definicja - ale łatwo odnieść ją do innych sytuacji. Pojęcie zrównoważonego rozwoju (przytoczone wyżej) ciężko jest odnieść jednoznacznie do budownictwa i gospodarki przestrzennej, dlatego też polscy naukowcy wprowadzili nowe pojęcie - trwały i zrównoważony rozwój. Jest to rozwój oparty na racjonalnym gospodarowaniu zasobami kulturowymi i przyrodniczymi w skali lokalnej i globalnej, które są wyczerpywalne, nieodnawialne lub mają ograniczoną zdolność samoodtwarzania i odbudowywania się.

Aspekt ekologiczny

Ważną częścią zrównoważonego rozwoju jest zrównoważone budownictwo. znane także pod nazwą budownictwa ekologicznego. Jeżeli przyjmiemy, że tradycyjne budownictwo łączy takie elementy, jak ekonomia, użyteczność, trwałość i wygoda, to w przypadku zrównoważonego budownictwa dochodzi ponadto aspekt ekologiczny. Tak więc głównym celem zrównoważonego budownictwa jest ograniczenie negatywnego wpływu budynków na środowisko naturalne oraz zdrowie człowieka.

Cele pośrednie to:

- ochrona zdrowia mieszkańców - korzyść społeczna;

- efektywne wykorzystanie energii, wody i innych zasobów naturalnych - korzyści finansowe;

- ograniczenie ilości odpadów, zanieczyszczeń oraz stopnia degradacji środowiska naturalnego - korzyść społeczna i korzyść finansowa.

Podejście ekologiczne powinno być stosowane nie tylko do nowo budowanych budynków, lecz także do modernizacji starych. Innymi słowy, podejście do zrównoważonego budownictwa powinno mieć swój początek w fazie projektowania, poprzez wykonawstwo budynków, aż po ich renowację i rozbiórkę.

Uwzględniając wpływ nowych obiektów na środowisko naturalne i ludzkie zdrowie, powinniśmy brać pod uwagę konieczność wykorzystania odnawialnych źródeł energii, takich jak: energia słoneczna, techniki fotowoltaiczne, wykorzystanie drzew i roślin np. w konstruowaniu zielonych dachów, aż do wykorzystania deszczówki.

Ekologiczne budownictwo zakłada także ograniczenie zużycia energii, wody oraz materiałów użytych do budowy. Poprawnie zaprojektowany budynek pozwala ponadto ograniczyć ilość odpadów wytwarzanych przez osoby w nim przebywające.

Te dwa aspekty: redukcja zużycia energii przez budynki oraz ograniczenie wytwarzanych przez nie zanieczyszczeń, leżą u podstaw zrównoważonego rozwoju. Ponad 80 proc. emisji szkodliwych dla środowiska substancji wytwarzanych przez budynki związanych jest z zużyciem energii w czasie jego użytkowania. Z doświadczenia wynika, że wprowadzenie ekologicznych rozwiązań pozwala na zaoszczędzenie 60-80 proc. energii.

Inny cel zrównoważonego budownictwa to ograniczenie konsumpcji wody oraz zapewnienie odpowiedniej jej jakości. Woda pochodząca z pralek i zmywarek po oczyszczeniu może zostać wykorzystana do nawadniania terenów zielonych lub -jeśli zostanie uzdatniona - do spłukiwania toalet czy mycia samochodów. Zbierana deszczówka może być spożytkowana na podobne cele. Zmniejszenie zużycia wody to również m. in. specjalne „dopowietrzone” sitka natrysków, które ograniczają strumień przepływającej wody.

Klimat budynku to także jeden z bardziej istotnych aspektów budownictwa ekologicznego. Dotyczy to odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach budynku, oświetlenia oraz wymiany powietrza. Kluczowe znaczenie ma zatem odpowiednia wentylacja i filtracja powietrza w pomieszczeniach.

Sektor wiodący

Zrównoważone budownictwo, które koncentruje się na ochronie środowiska naturalnego, dba o zdrowie i samopoczucie użytkowników budynków, zostało jednym z priorytetowych sektorów w Unii. Komisja Europejska zaliczyła zrównoważone budownictwo do tzw. sektorów wiodących, które mają bardzo duży potencjał innowacyjny, oraz kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki nowoczesnej Europy.