Szansa dla osób z tzw. zerową płacą. Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś, złóż w ZUS stosowny wniosek

Do 31 grudnia 2008 roku przy obliczaniu wysokości emerytury lub renty za okresy zatrudnienia o nieudokumentowanych zarobkach przyjmowano zarobki zerowe. Inaczej mówiąc, okresy te liczyły się wyłącznie do stażu ubezpieczeniowego, a nie do ustalania wskaźnika podstawy wymiaru emerytury lub renty. Zmiana tzw. ustawy emerytalnej (ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - tekst jednolity: Dz.U. z 2018 roku poz. 1270 z późniejszymi zmianami) spowodowała, że obecnie przyjmuje się, iż w okresach o nieudokumentowanych zarobkach, ubezpieczony otrzymywał minimalne wynagrodzenie za pracę, obowiązujące w tym czasie. Tak stanowi art. 15 ust. 2a wprowadzony do ustawy emerytalnej przez nowelizację z 4 września 2008 roku. (Dz. U. nr 192, poz. 1180).

Wyłącznie dla pracowników
Przepis ten wszedł w życie 1 stycznia 2009 r. Daje on możliwość przeliczenia wysokości świadczenia osobom, które w okresach o nieudokumentowanych zarobkach pozostawały w ubezpieczeniu pracowniczym, a więc były pracownikami. Osobom, które w tych okresach prowadziły działalność gospodarczą, pracowały na umowie-zleceniu lub kształciły się na studiach stacjonarnych, ZUS nie przeliczy emerytury lub renty.

Zastąpienie wynagrodzenia zerowego płacą minimalną dotyczy:
– emerytur (przyznawanych według starych zasad),
– rent z tytułu niezdolności do pracy,
– rent rodzinnych,
– kapitału początkowego oraz
– świadczeń przedemerytalnych przyznanych przez urzędy pracy na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.

Świadczenia przyznane po 31 grudnia 2008 roku zostały obliczone już z uwzględnieniem nowelizacji z 4 września 2008 roku, a więc w przypadku wystąpienia okresów pracy o nieudokumentowanych zarobkach, ZUS przyjął za te okresy obowiązujące wówczas minimalne wynagrodzenie za pracę, a nie wynagrodzenie w kwocie zero złotych.

Potrzebny wniosek osoby zainteresowanej
Osoby mające okresy pracy, za które nie mogą udokumentować wysokości zarobków i którym świadczenie przyznano przed rokiem 2009, mogą mieć przeliczoną jego wysokość z uwzględnieniem płacy minimalnej w nieudokumentowanych okresach wyłącznie wtedy, gdy złożą we właściwym dla swego miejsca zamieszkania oddziale ZUS wniosek o takie przeliczenie. Formularze wniosków znajdują się we wszystkich placówkach ZUS. Można jednak złożyć pismo napisane samodzielnie. Wystarczy jedno zdanie: „Proszę o przeliczenie podstawy mojej emerytury (ewentualnie renty, świadczenia przedemerytalnego) z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego”. Do tego adresat (ZUS), data, swoje imię i nazwisko oraz numer legitymacji emeryckiej. Osoby, które chcą, aby ZUS w przeliczeniu uwzględnił konkretny okres zatrudnienia, muszą napisać to we wniosku.

Świadczenie na wniosek emeryta lub rencisty zostanie przeliczone, jeżeli nowy wskaźnik podstawy wymiaru okaże się wyższy od dotychczasowego. W przeciwnym przypadku ZUS odmówi przeliczenia.

Osoby, które wniosek o przeliczenie wysokości świadczenia z uwzględnieniem płacy minimalnej złożyły przed 1 stycznia 2010 roku i którym dzięki temu ZUS podwyższył świadczenie, otrzymały wyrównanie jego wysokości od 1 stycznia 2009 roku. Jeśli ktoś wniosek złożył lub złoży później, to świadczenie w nowej kwocie (jeśli zostanie przyznane) otrzymuje lub będzie otrzymywał dopiero od miesiąca, w którym złożył lub złoży wniosek.

Istota przeliczenia
Przeliczana jest podstawa wymiaru emerytury lub renty ostatnio przyjęta do obliczenia świadczenia. Przy tym przeliczeniu uwzględnia się ostatnio przyjętą kwotę bazową, a nie kwotę obecnie obowiązującą. Przeliczenie dotyczy zwykle osób, które podstawę wymiaru emerytury lub renty miały obliczoną z uwzględnieniem okresów o nieudokumentowanych zarobkach. Po przeliczeniu, zerowe zarobki za te okresy zostają zastąpione płacami minimalnymi.

Świadczenie może zostać przeliczone także osobie, której emerytura lub renta została obliczona bez uwzględnienia okresów, za które nie ma dokumentacji płacowej, ale takie okresy istniały w innych latach zatrudnienia. Może się okazać, że zastąpienie zarobków zerowych wynagrodzeniami minimalnymi sprawia, iż dla konkretnej osoby korzystniej jest, przy obliczaniu podstawy wymiaru świadczenia, przyjąć inne lata niż uwzględniono przy poprzednim obliczaniu podstawy wymiaru.

Emeryt lub rencista może więc złożyć wniosek o ustalenie nowej podstawy wymiaru świadczenia, z uwzględnieniem zarobków uzyskanych przed jego przyznaniem, w innym okresie niż wskazany do ustalenia ostatniej podstawy wymiaru.

Tylko część płacy minimalnej
Osobie, która udokumentuje zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy, do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru przyjmuje się tylko część płacy minimalnej, odpowiadającą części etatu, na jakiej ta osoba była zatrudniona.

Najniższe wynagrodzenia za pracę w okresie 1 IV 1956 - 31 XII 2008
Od kiedy Kwota
1 IV 1956500 zł
1 VII 1959600 zł
1 III 1961700 zł
1 IV 1963750 zł
1 VIII 1966850 zł
1 XII 19701.000 zł
1 VIII 1974 1.200 zł
1 V 1977 1.400 zł
1 V 1978 1.600 zł
1 V 1979 1.800 zł
1 I 1980 2.000 zł
1 I 1982 3.300 zł
1 IX 1982 5.400 zł
1 I 1987 7.000 zł
1 I 19889.000 zł
1 I 198917.800 zł
1 VII 198922.100 zł
1 X 1989 38.000 zł
1 I 1990 120.000 zł
1 IX 1990 368.000 zł
1 X 1990 440.000 zł
1 I 1991 550.000 zł
1 IV 1991 605.000 zł
1 VII 1991 632.000 zł
1 X 1991 652.000 zł
1 XII 1991 700.000 zł
1 I 1992 875.000 zł
1 V 1992 1.000.000 zł
1 VIII 1992 1.200.000 zł
1 IX 1992 1.300.000 zł
1 X 1992 1.350.000 zł
1 I 1993 1.500.000 zł
1 VII 1993 1.650.000 zł
1 X 1993 1.750.000 zł
1 I 1994 1.950.000 zł
1 IV 1994 2.050.000 zł
1 VII 1994 2.200.000 zł
1 X 1994 2.400.000 zł
1 I 1995 260 zł
1 IV 1995 280 zł
1 VII 1995 295 zł
1 X 1995 305 zł
1 I 1996 325 zł
1 IV 1996 350 zł
1 VII 1996 370 zł
1 I 1997 391 zł
1 II 1997 406 zł
1 VII 1997 450 zł
1 II 1998 500 zł
1 I 1999 650 zł
1 XI 1999 670 zł
1 III 2000 700 zł
1 I 2001 760 zł
1 I 2003 800 zł
1 I 2004 824 zł
1 I 2005 849 zł
1 I 2006 899,10 zł
1 I 2007 936 zł
1 I 2008 1.126 zł