Waldemar Świerzy kontra Jan Matejko. Nowy poczet władców Polski w łódzkim Pałacu Poznańskiego [ZDJĘCIA]

Ekspozycja „Nowy poczet władców Polski. Świerzy kontra Matejko” jest porywającą konfrontacją i dyskusją z naszymi przyzwyczajeniami. W latach 2004-2013 prof. Waldemar Świerzy - zmarły przed blisko pięciu laty wybitny grafik, wykładowca projektowania plakatu w Akademiach Sztuk Pięknych w Poznaniu i Warszawie - za namową swojego przyjaciela i ucznia Andrzeja Pagowskiego namalował nowy poczet polskich władców, składający się z 49 kolorowych portretów.

- Chciałem, aby drugie, po matejkowskim, tak kompleksowe przedstawienie polskich królów i książąt było bardziej bezpośrednie i spontaniczne oraz skupiało się na ludzkiej stronie władców - opowiadał Andrzej Pągowski.

Efekt jest fascynujący. Waldemar Świerzy sięgnął po najnowsze ustalenia i historyczne zapiski dotyczące poszczególnych postaci i w swoich pracach wydobył charaktery władców, ich moc, ale i słabości, tworząc portrety niejednoznaczne, silnie oddziałujące, skłaniające do wczytywania się w osobowości przedstawionych bohaterów. Wykorzystując wolność czasów, w których tworzył, mógł pozwolić sobie z jednej strony na poszukiwanie prawdy, z drugiej na nieukrywanie tego, czego się dowiedział. W przeciwieństwie do Jana Matejki, którego prace powstawały w innych okolicznościach i z myślą o pokrzepieniu serc rodaków - w założeniu były więc posągowe, majestatyczne, dopracowane w każdym detalu stroju i rekwizytów w duchu historycznej epoki. Waldemar Świerzy nie musiał niczego upiększać, dlatego wybrał emocje i malarską syntezę. Widz zaś może dziś obcować z poruszającym, intrygującym „starciem” dwóch wielkich artystów o rozległej wiedzy.

Na wystawie 49 obrazów Świerzego zestawiono z 42 rysunkami Jana Matejki z albumu „Poczet królów i książąt polskich” (artysta niektórych władców po prostu pominął), które zawładnęły wyobraźnią wielu pokoleń Polaków.

- Są to reprinty, bo oryginałów nie można zbyt często pokazywać publicznie - wyjaśnia Andrzej Pągowski. - W ubiegłym roku były na naszej wystawie we Wrocławiu.

- Jan Matejko narysował poczet tuż przed śmiercią, było to ostatnie jego dzieło - przypomina historyk Marek Klat. - Tak samo było z Waldemarem Świerzym. Ostatni portret, Stanisława Augusta Poniatowskiego, przekazał Andrzejowi na dwa-trzy dni przed śmiercią.

Atrakcyjnej ekspozycji prac towarzyszą barwne opisy fizyczności władców, historyczne ciekawostki odnoszące się do portretowanych monarchów. W części edukacyjnej będzie można zobaczyć m.in. kolekcje monet, banknotów, znaczków pocztowych i kopert wykorzystujących wizerunki władców Polski. Dopełnieniem są przestrzenne reprodukcje awersów kolekcji XVIII-wiecznych monet z wizerunkami władców Polski, wybitych na polecenie ostatniego króla Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego, wykonanych w srebrze, autorstwa J.F. Holzhaussera i J. Reichla ze zbiorów Muzeum Miejskiego we Wrocławiu oraz wydawnictwo „Księga z litografiami Pocztu Królów Polskich” - zbiór portretów historycznych Jana Matejki z komentarzami z 1893 roku. Widzowie zobaczą poza tym oryginalne kostiumy z filmów „Królowa Bona” i „Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny” Janusza Majewskiego oraz „Krzyżacy” Aleksandra Forda, a także fotosy i plakaty do polskich filmów historycznych. Wydano tez specjalny album, poświęcony wystawie, zawierający komplet reprodukcji, liczne ciekawostki oraz opisy charakterologiczne naszych królów i książąt.

Wystawę w Muzeum Miasta Łodzi będzie można zwiedzać od 27 lipca do 31 grudnia tego roku. - To długi czas, mam nadzieję, że dzięki temu wystawę zobaczą wszyscy zainteresowani. Myślę, że może być ona atrakcyjną lekcją historii szczególnie dla młodzieży i najmłodszych - podkreśla Barbara Kurowska, dyrektor Muzeum Miasta Łodzi.

Waldemar Świerzy był jednym z najbardziej rozpoznawanych grafików w Polsce i na świecie, współtwórcą słynnej Polskiej Szkoły Plakatu. Nowym pocztem władców Polski zapisał się także jako odważny, wyjątkowy, świadomy twórca, pozostawiający nam kolejne dzieła znaczące naszą tożsamość.