Wybory 2024. Po owocach ich poznacie... kiełbasa wyborcza ma różny smak. Jak kusili kandydaci na Śląsku podczas kampanii wyborczej 2024?

Mogłoby się wydawać, że termin „kiełbasa wyborcza”, określający populistyczne formy zdobywania poparcia w wyborach ma już obecnie formę metaforyczną. Czyli w znaczeniu przenośnym, jako określenie atrakcyjnych, lecz zazwyczaj niemożliwych do spełnienia obietnic.

Przypomnijmy, skąd pochodzi zatem ten termin: Wyrażenie powstało w Galicji przełomu XIX i XX wieku, w okresie demokratyzacji praw wyborczych do Rady Państwa i Sejmu Krajowego, kiedy na wniosek kół konserwatywnych do ordynacji wyborczej wprowadzono zasadę jawności głosowania. Wówczas to kandydaci na posłów w celu zdobycia poparcia mas społecznych organizowali pikniki z darmowym jedzeniem i piciem (głównie kiełbasą i wódką).

Zjawisko serwowania jedzenia na spotkaniach przedwyborczych, choć w mniejszym zakresie, występowało też w okresie II RP i w pierwszych latach III Rzeczypospolitej.

I chociaż lata płyną, okazuje się, że kandydaci nadal sięgają po tę możliwość przekonania potencjalnego wyborcy - i to dosłownie.
No, prawie. Bo jednak kiełbasy (chyba?) nie rozdawano. Ale już inne produkty spożywcze, jak najbardziej! Przykłady? Proszę bardzo. W miniony piątek w Siemianowicach Śląskich kandydatka na prezydenta miasta, Anna Zasada-Chorab, na targowisku miejskim częstowała chętnych żurkiem śląskim.

Sztab Łukasza Komoniewskiego, kandydata z Będzina, jak również on sam, w II turze częstował jabłkami. To, jak się okazuje, ogólnie popularny owoc, bo jabłkami kusili też przedstawiciele Michała Pierończyka w Rudzie Śląskiej. Jak widać, kandydaci kierowali się zapewne dosłownym nawiązaniem do biblijnego „po owocach ich poznacie”. Chociaż idąc tą drogą, jabłko z rajskiego ogrodu skojarzyć się może już niezbyt pozytywnie.

Symbol gruszki na wierzbie, czyli czegoś nieosiągalnego, wykorzystała kandydatka na radną w Bielsku-Białej, Renata Gruszka podkreślając, że nie obiecuje gruszek na wierzbie. Plakaty miała w formie gruszki i wisiały one na drzewach.

Zgodnie jednak z przekazem, owoców, z tego co nam wiadomo, nie rozdawała, a jedynie wykorzystała je, kierując się nawiązaniem do swojego nazwiska, co w ostatniej kampanii stało się popularnym chwytem wielu kandydujących.

Za to w Częstochowie wyborcy mieli różnorodność, jeśli chodzi o kampanijne gifty. Monika Pohorecka, kandydatka na prezydenta Częstochowy, postawiła na słodkości: pączki, ciasto, czekoladę. Jej kontrkandydat, Krzysztof Matyjaszczyk, nie pozostał w tyle pod tym względem i też nie skąpił słodyczy wyborcom, ale też postawił dodatkowo na bardziej trwałe gadżety, jak długopisy czy... odświeżacze powietrza do samochodów.

Poza gadżetami, część kandydatów poszła śladem „chleba i igrzysk” (łac. panem et circenses) - hasła rzymskiego pospólstwa domagającego się rozrywek i zaspokojenia potrzeb materialnych. Nie zabrakło więc pikników dla wyborców, ale też, co trzeba przyznać, poza zabawą pojawiły się na przykład akcje związane z możliwością bezpłatnych badań.

Dr Tomasz Słupik, politolog z Uniwersytetu Śląskiego

To są chwyty nieśmiertelne, od lat wykorzystywane w kampaniach. Kiedyś używano ich intuicyjnie, dzisiaj więcej w tym zakresie podpowiada nam wiedza, psychologia. Człowiek stosuje zasadę wzajemności: jak coś dostałem, to czuję się zobowiązany do rewanżu, i to wykorzystują kandydaci. Na ile jest to skuteczne, trudno stwierdzić, ale jest to na pewno tylko jeden z elementów. Natomiast wykorzystanie tego jako pretekstu do zatrzymania wyborcy, czy to przez wręczenie jabłka, pączka czy kubka z kawą, czyli forma bezpośredniego kontaktu, często się sprawdza. Kampania bezpośrednia, indywidualne podejście, wciąż jest lepiej oceniane niż kampania wizerunkowa w formie plakatów, billboardów czy przez internet. Na pewno wywołuje też przyjemniejsze dla wyborcy skojarzenia niż wkładanie mu w dłoń ulotki wyborczej, bo często jednak natrafiamy na osobę zabieganą, może zdenerwowaną. Gest z konkretnym, nawet symbolicznym podarunkiem, może skuteczniej zadziałać. Daje możliwość porozmawiania, nawiązania relacji, zdecydowanie bardziej niż rozdawanie ulotek. Kandydaci zazwyczaj sięgają po typowo marketingowe gifty, chociaż oczywiście są i tacy, którzy chcą i tu zabłysnąć oryginalnością. Aczkolwiek jak uczy doświadczenie, lepiej jednak nie przesadzać, bo taka oryginalność może czasem narazić na śmieszność. I odnieść odwrotny skutek.