Alimenty od byłego męża lub od byłej żony. Kto ma prawo domagać się pieniędzy po rozwodzie? Jaka jest wysokość alimentów dla eksmałżonka?

Dla ustalenia, kto ma prawo do alimentów od byłego męża lub byłej żony, istotne jest to, jak przy okazji rozwodu została rozstrzygnięta kwestia winy.

Po pierwsze
Prawo do alimentów od byłego męża lub od byłej żony ma rozwiedziony małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku. Może on żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Po drugie
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny zobowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

SPRAWDŹ Dla kogo alimenty po rozwodzie? Jaka jest wysokość alimentów?

1. Jeśli więc wyłączna wina za rozwód leży po stronie twojego byłego męża lub żony, możesz domagać się alimentów, jeśli rozwód istotnie pogorszył twoją sytuację materialną. Nie musisz udowadniać, że jesteś w niedostatku.
2. W sytuacji, kiedy wyłączna wina nie leży po stronie twojego byłego męża lub żony, ale też nie leży po twojej stronie, także możesz żądać alimentów. W tej sytuacji musisz udowodnić, że znajdujesz się w niedostatku.

Żeby stwierdzić, czy twoja sytuacja materialna po rozwodzie istotnie się pogorszyła, sąd porówna sytuację materialną, w jakiej znajdujesz się na skutek rozwodu z sytuacją, w jakiej znajdowałabyś się lub znajdowałbyś się, gdyby nie było rozwodu.

Jeśli twoja obecna sytuacja jest istotnie gorsza, dostaniesz alimenty. Warunkiem jest to, że wyłączna wina za rozwód nie leży po twojej stronie.

Kiedy możemy mówić o niedostatku? Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego dotyczy to sytuacji, gdy po rozwodzie swoimi siłami nie jesteś w stanie zaspokoić własnych usprawiedliwionych potrzeb w całości albo w części.

Tak właśnie jest w twoim przypadku? W takim razie możesz starać się o alimenty, jeżeli wyłączna wina za rozwód nie leży po twojej stronie.

Przepisy nie określają konkretnej wysokości alimentów. W każdym przypadku trzeba ją ustalić indywidualnie. Sąd robi to, oceniając dwie okoliczności:

• usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej do otrzymywania alimentów,
• możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.

Sąd ocenia, jak wysokie powinny być alimenty, żeby usprawiedliwione potrzeby małżonka uprawnionego do otrzymywania alimentów były zaspokajane w takim zakresie, na jaki pozwalają możliwości majątkowe i zarobkowe małżonka zobowiązanego do płacenia alimentów.

Oceniając, czy twojego byłego małżonka stać na to, by płacić alimenty, warto posłużyć się jedną z uchwał Sądu Najwyższego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86).

Sąd Najwyższy stwierdził, że „możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody”.

Jeśli więc umiejętności, doświadczenie i stan zdrowia nie przeszkadzają twojemu byłemu mężowi lub twojej byłej żonie w osiąganiu wyższych dochodów niż osiąga, sąd wydający orzeczenie w twojej sprawie powinien wziąć to pod uwagę.

Uchwała Sądu Najwyższego nie jest przepisem prawa i nie wiąże sądu, który orzeka o twoich alimentach, ale orzeczenie SN może być istotną wskazówką.

W każdym czasie każda ze stron – zarówno płacący alimenty, jak i korzystający z nich – może domagać się zmiany wysokości alimentów. Swoje żądanie w tej sprawie należy skierować do sądu.

Sąd może zdecydować o zmianie wysokości, jeśli od momentu ustalenia wysokości alimentów nastąpiła jakaś zmiana po stronie możliwości płacącego bądź potrzeb otrzymującego alimenty.

Jeżeli zmieniły się możliwości zarobkowe lub majątkowe małżonka płacącego alimenty albo zmieniły się usprawiedliwione potrzeby małżonka, który alimenty otrzymuje, można wnosić o zmianę orzeczenia sądu.

Zasadą jest to, że obowiązek płacenia alimentów wygasa, gdy małżonek korzystający z tych pieniędzy ponownie weźmie ślub.

Jeżeli jednak alimenty płaci osoba, która nie została uznana za wyłącznie winną rozwodu, obowiązek ten wygasa także z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu. Wyjątkiem jest tu sytuacji, gdy ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie dostającego alimenty, przedłuży wymieniony 5-letni termin.

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 roku, poz. 1359 z późniejszymi zmianami).