Narodowy i wojewódzkie fundusze od ponad 20 lat służą środowisku

Podstawowym zadaniem Funduszy jest finansowanie działalności w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej wymienionych w ustawie oraz współfinansowanie projektów inwestycyjnych, kosztów operacyjnych i działań realizowanych z udziałem środków unijnych.

Wsparcie dla gmin
Efektywne funkcjonowanie systemu jest możliwe dzięki potencjałowi finansowemu i organizacyjnemu wojewódzkich funduszy. Zapewniają one zarówno wsparcie finansowe w postaci pomocy zwrotnej i bezzwrotnej, jak również wsparcie merytoryczne. Wypracowane zasady gospodarki finansowej Funduszy, a także wysokie kompetencje ich zespołów pracowniczych i wieloletnie doświadczenie w realizacji przedsięwzięć środowiskowych mają duże znaczenie dla gmin, gdzie wsparcie eksperckie jest szczególnie cenne, ponieważ pozwala realizować racjonalne i technicznie wykonalne przedsięwzięcia.

Wyspecjalizowana kadra pracownicza Funduszy, posiadająca szeroką znajomość środowiskowych aspektów rozwoju kraju, a także zdolność do realizacji krajowych i regionalnych polityk oraz programów środowiskowych, wspiera samorządy przy ich wdrażaniu, kierując się interesem publicznym i środowiskowym, a nie wyłącznie opłacalnością przedsięwzięć.

Zadania służące ludziom
Jest to niezwykle istotne dla gmin i powiatów, ponieważ zadania inwestycyjne, które realizują samorządy, to zadania służące ludziom. Przedsięwzięcia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, ochrony wód, gospodarki odpadami komunalnymi, ograniczenia hałasu i niskiej emisji, ograniczenia wodochłonności i energochłonności oraz ochrony przyrody, realizowane na szczeblu lokalnym i regionalnym - wymagają wsparcia. Fundusze znakomicie wpisały się w rolę wspierającego "zielone inwestycje".

Przez ponad 20 lat istnienia 16 wojewódzkich funduszy dofinansowanoponad 100 tysięcy zadań związanych m.in. z ochroną wód, gospodarką wodną, ochroną powietrza, ochroną ziemi i gospodarką odpadami, czy edukacją ekologiczną.

Na podstawie danych opublikowanych z okazji podsumowania 20-lecia działalności wojewódzkich funduszy wynika, że do 2013 r. dzięki środkom funduszy:
- wybudowano ponad 60 tys. km kanalizacji, co pozwoliłoby opasać kulę ziemską półtora raza,
- zbudowano bądź zmodernizowano ponad 10 tys. oczyszczalni ścieków,
- przebudowano także blisko 19 tys. km koryt rzek i wałów.

W sumie fundusze przekazały w tym okresie Beneficjentom niemal 30 mld zł na realizację zadań proekologicznych.

Zanieczyszczający płaci
Dochodami funduszy ochrony środowiska są:
- wpływy z opłat i kar wnoszone przez przedsiębiorstwa za korzystanie ze środowiska,
- zwroty rat pożyczek udzielanych we wcześniejszych okresach.

Specyfika polskiego systemu finansowania ochrony środowiska od początku jego powstania polega na kierunkowym, ściśle określonym wydatkowaniu środków pochodzących z opłat i kar za korzystanie ze środowiska na działania w kierunku zrównoważonego rozwoju. W ten sposób od początku transformacji ustrojowej realizowana jest zasada "zanieczyszczający płaci", a uzyskane dzięki temu środki są dalej transponowane na inwestycje ograniczające emisje do środowiska.

Dbałość o każdą złotówkę
Drugim źródłem dochodów funduszy są zwroty rat pożyczek udzielanych we wcześniejszych okresach. WFOŚiGW udzielają pomocy finansowej w formie pożyczek i dotacji. Te ostatnie są udzielane m.in. w formie dopłat do kredytów bankowych i umorzeń pożyczek.

Istotna w tych działaniach jest dbałość o każdą złotówkę. Należy podkreślić, że każda złotówka jest wydawana na ochronę środowiska co najmniej dwa razy. Dzieje się tak dlatego, że fundusze, które jako osoby prawne mogą udzielać pożyczek, wypracowują zysk z odsetek, który następnie przekazują na kolejne proekologiczne inwestycje.

Programy unijne
Fundusze odgrywają też wielką rolę w absorpcji środków pomocowych z Unii Europejskiej. Całkowita wartość zadań z programów PHARE, SAPARD, ISPA, ZPORR i Funduszu Spójności dofinansowanych przez fundusze to dziesiątki miliardów złotych.

Wojewódzkie fundusze i Narodowy Fundusz pełniły funkcje Instytucji Wdrażających dla projektów realizowanych ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013. Obecnie trwa finansowanie przedsięwzięć w ramach nowej perspektywy unijnej na lata 2014-2020.

Unia kładzie teraz większy nacisk na inwestycje związane z ochroną klimatu i na gospodarkę niskoemisyjną. Wielkim wyzwaniem jest też proekologiczna energetyka. Przy rozwiązaniach dotyczących odnawianych źródeł energii (OZE) należy uwzględniać interesy lokalnych społeczności.